لترپرس، یکی از روش های چاپ برجسته، از قدیمی ترین روش های چاپی است و تا اوایل سال های ۱۹۷۰ عمده ترین روش چاپی بود که در سطح وسیعی مورد استفاده قرار می گرفت.
پیدایش چاپ افست و دیگر روش های چاپی به دلایل زیادی که شامل سرعت بیشتر و کیفیت بهتر و هزینه کمتر است جایگزین چاپ برجسته با لترپرس شده تا آن جا که مشخص شده است، شکل اولیه این روش با کنده کاری بر روی قطعات چوب انجام می شده، به صورتی که پس از کنده کاری و تراشیدن چوب، تصویر مورد نظر به شکل برجسته ظاهر شود.
سپس با قرار دادن کاغذ بر روی لوح چوبی که به آن مرکب زده شده و وارد کردن فشار، عمل چاپ انجام می گرفته است. بعدها حروف چاپی از جنس چوب تراشیده می شد که پس از آن حروف سربی متحرک اختراع شده و جایگزین چوب گردید.
اختراع حروف متحرک در اروپا را عموما به يوهان گوتنبرگ نسبت می دهند. وی در سال های ۱۴۴۰ میلادی شروع به تجربه اولین کار چاپی نمود و شهرت وی به دلیل تکامل و گسترش حروف متحرک و ارائه آن به بازار کار تجاری در سال ۱۴۵۰ بود که اولین کتاب خود را با استفاده از این روش در سال ۱۳۵۵ به چاپ رساند. اختراع چاپ را نمی توان به گوتنبرگ نسبت داد، بلکه باید گفت که وی با اختراع خود، روش چاپ لترپرس را به مرحله عمل رساند و توانست با امکانات موجود و دانش خود، آن را به مرحله کار تجاری نیز وارد کند.
اجزای حروف به صورت جداگانه و با پمپ کردن فلز مذاب در قالب حروف با ابعاد بسیار دقیق تولید می شد، بعد از آن حروف به صورت یک خط یکپارچه تولید شد. در ماشین های لترپرس مسطح حروف سربی در یک شاسی فلزی بسته شده و سپس با دقت کامل بر روی صفحه ماشین لترپرس قرار داده می شود.
ارتفاع شاسی به صورتی تنظیم می شود که سطح برجسته حروف به صورت یکنواخت مرکبی شده و چاپ بدهد، قسمت های بدون چاپ نیز در ارتفاع پایین تر قرار گرفته و چاپ نمی شوند. حکاکی با دست بر روی چوب و فلز به عنوان یک روش کاری برای تولید تصاویر برجسته که به همراه حروف چاپ می شوند تا قرن بیستم ادامه پیدا کرد. کاربرد تکنیک عکاسی در چاپ امکان کلیشه سازی و حکاکی با استفاده از عکس را پدید آورد و به این وسیله روش تولید حروف برجسته با به کارگیری تکنیک عکاسی به همراه روش های مکانیکی پدید آمد.
اولین ماشین چاپ با استفاده از صفحات چوبی ساخته شد که مجهز به یک پیچ عمودی برای بالا و پایین آوردن صفحه تخت آن بود که به وسیله آن کاغذ را بر روی حروف مرکب خورده فشار می داد تا عمل چاپ صورت گیرد. پیشرفت های بیشتر از سال ۱۷۹۸ ادامه پیدا کرد و در آن زمان اولین ماشین چاپ دستی که از آهن ساخته شده بود، به بازار عرضه شد و به دنبال آن اولین ماشین چاپ سیلندری که با نیروی بخار کار می کرد، در سال ۱۸۴۱ معرفی گردید و پس از آن ماشین چاپ با سیلندر مدور یا روتاتیو ساخته شد که در آن از پلیت های نیم دایره فلزی موسوم به اشتریوتایپ استفاده می شد که بعدا جای خود را به پلیت های قابل انعطاف از جنس لاستیک و پلاستیک داد.
روش چاپ لترپرس بیش از ۵۰۰ سال به عنوان مهم ترین و فراگیرترین روش چاپی شناخته شد و با ظهور روش چاپ افست سهم آن در بازار چاپ از سال های ۱۹۶۰ رو به افول نهاد و از اوایل سال های ۱۹۷۰ چاپ افست مشخصا جایگزین لترپرس شد.
ماشین های چاپ لترپرس مسطح و سیلندری هنوز هم برای انجام بخشی از کارهای چاپی کم تیراژ و محدود به کار می روند، به خصوص برای چاپ کارت ویزیت، سربرگ و دفترچه های کوچک و همچنین برای چاپ پاکت نامه، جلدهای کاتالوگ و دیگر موارد چاپی که با قلم حروف متفاوت چاپ می شوند.
اغلب کارهای چاپی که با روش لترپرس انجام می شود، به صورت مشکی و یا تک رنگ موضعی هستند.
ماشین های چاپ لترپرس مسطح عمر کاری طولانی را پشت سر گذاشته اند و هم اکنون نیز بیشتر برای انجام عملیات تیغ زنی، پرفراژ، برجسته کردن، خط زنی و شماره زنی به کار می روند. بعضی از این عملیات را می توان به همراه چاپ نیز انجام داد و به این ترتیب چند عمل، به صورت یکجا و با هزینه کم انجام می شود. ماشین های چاپ لترپرس رول عمدتأ جای خود را به ماشین های چاپ فلکسو و یا چاپ افست رول داده اند، هر چند که هنوز هم برای چاپ بعضی از روزنامه ها که عمدتا با رنگ مشکی و یا تک رنگ موضعی چاپ می شود، مورد استفاده قرار می گیرد. در بعضی از موارد حرفه ای نیز برای چاپ فرم های تجارتی و چاپ برچسب نیز استفاده می شوند.
چاپ فلکسو Flexography
امروزه فلکسوگرافی به عنوان برترین روش چاپ برجسته شناخته شده و از روش چاپ لترپرس نیز سبقت گرفته و روز به روز رو به پیشرفت است. چاپ فلکسو يا فلکسوگرافی با استفاده از پلیت های ژلاتینی و یا فتوپلیمر و مرکب رقیق که سرعت خشک شدن آن زیاد است و یا مرکب پایه آب و با ماشین های چاپ فلکسو که همگی به صورت رول چاپ می کنند، انجام می شود.
چاپ فلکسو را معمولا یک روش چاپی ساده به شمار می آورند که در آن از سیستم های مرکب دان ساده استفاده شده و سیستم تغذیه آن به شکل رول است.لترپرس در مقایسه با چاپ فلکسو، از مرکب غليظ و با چربی زیاد استفاده می کند و برای تغذیه مرکب، سیستم مرکب دان پیچیده تری به منظور نوردکردن مركب و تبدیل آن به لایه های نازک، نیاز دارد.
پیدایش فلکسوگرافی به اوایل سال های ۱۹۹۰ برمی گردد و مخترع آن (۱C.lolweg) است که روش چاپ فلکسو را برای چاپ پاکت و چاپ ساک های کاغذی ابداع نمود.
با پیشرفت هایی که در زمینه چاپ فلکسو صورت گرفته است، از آن به عنوان مناسب ترین روش برای چاپ بسته بندی استفاده می شود. برای چاپ تولیداتی مثل انواع پاکت های کاغذی و پلاستیکی و کیسه های سلفون و دیگر محصولات، ماشین های تکمیلی دیگری و در یک خط کاری با ماشین چاپ فلکسو قرار گرفته تا امکان تولید محصولاتی مثل پاکت و جعبه از رول چاپ شده فراهم شود.
ماشین های چاپ فلکسو با طراحی خاص برای چاپ و تولید انواع محصولات ساخته می شوند. این نوع ماشین ها اغلب برای چاپ کارهای پر تیراژ مناسب هستند و قابلیت چاپ انواع رول های کاغذ، مقوا، فویل، سلفون و نایلون را در ضخامت های مختلف دارند. ماشین چاپ فلکسو در انواع یک رنگ و چند رنگ ساخته می شود که معمولا بیش از ۶ رنگ را چاپ می کند.
مزایای چاپ فلکسو نسبت به لترپرس
مزایای چاپ فلکسو نسبت به لترپرس بسیار زیاد است، که از آن جمله، کاهش هزینه های مربوط به انرژی برق، نیاز کمتر به سرویس و نگه داری، عدم نیاز به تنظیم تيغه مرکب دان و کاهش ضایعات چاپی را می توان نام برد. مهم ترین تولیداتی که چاپ آن با روش فلکسو انجام می شود عبارتند از: بسته بندی مایعات، مثل آب میوه و غیره، چاپ روزنامه (اکثرا به صورت سیاه و سفید)، کتاب جیبی، برچسب، پاکت های کاغذی و پلاستیکی، مقوا و چاپ کاغذ دیواری.