فضاهای مثبت و منفی در صفحه آرایی شامل متن و تصویر که فضای مثبت صفحه هستند و حاشیههای اطراف متن و فضای بین نوشتار و تصاویر فضای منفی صفحه را پدید میآورند. چینش این دو فضا میتواند ترکیب بندی مناسبی را به وجود بیاورد. از کنار هم قرار گرفتن کلمات یک سطر به وجود میآید و از کنار هم قرار گرفتن سطرها زیر یکدیگر ستون به وجود میآید.
ستونها در صفحه آرایی همچون دیگر عناصر، دارای ارزش بصری هستند و سطح را در صفحه ایجاد میکنند. این سطح به تناسب اندازه حروف، نوع فونت و فاصله بین سطور، خاکستریهای متفاوتی را به وجود میآورد که به آن ارزش خاکستری میگویند.
هنگامی که یک ستون با اندازه فونت بزرگ و فاصله کم بین سطرها ساخته شده باشد، خاکستری تیره در صفحه به وجود میآید و هنگامی که یک ستون با همان فونت در اندازه کوچک و فاصله بین سطرهای زیاد در صفحه قرار گیرد خاکستری روشن در صفحه به وجود میآید. حال با دانستن این نکته بهتر است برای ایجاد سطح خاکستری مطلوب در یک صفحه دقت بیشتری در انتخاب نوع فونت، اندازه فونت، اندازه سطرها و فاصله بین سطرها داشته باشیم.
برای مثال در شکل سمت چپ با توجه به فاصله کم بین سطرها و ستونها خاکستری تیره و شکل سمت راست به خاطر وجود فضای منفی بیشتر خاکستری روشن است.
در حروف فارسی فاصله بین کلمات در یک سطر باید متناسب باشد زیرا نزدیکی بیش از حد کلمات باعت خستگی چشم ببیننده و نامشخص بودن مطلب میشود و همچنین فاصله زیاد کلمات باعث از هم گسیختگی سطر و آزار چشم بیننده میشود.
اگر فاصله بین سطرها خیلی کم باشد قسمت فوقانی بعضی حروف مانند “الف” یا “ک” به انتهای حروف سطر بالا برخورد کرده و باعث ناخوانایی میشود. همچنین فاصله زیاد بین سطرها تعادل فضای منفی و مثبت کادر را بر هم می زند.
مناسبترین ستون ستونی است که علاوه بر خوانا بودن فضای زیادی را در صفحه اشغال نکند. بهتر است ستونها خاکستریهای فشردهای را در صفحه ایجاد کنند تا حاشیهها و فواصل بین ستونها چشمگیر و مشخص باشند.
در طراحی با رایانه پس از قرار دادن متن در صفحه بهتر است از مانیتور فاصله بگیریم تا بتوانیم ارزش خاکستری متن اندازه ستونها و تناسب تصاویر با نوشتار را مشاهده کنیم. اگر متن بیش از حد تیره بود با تغییر دادن اندازه فونت یا زیاد کردن فاصله بین سطرها ارزش خاکستری متن را کمتر میکنیم و یا با اختصاص فضای بیشتر به حاشیه اطراف ستونها آن را متعادل میسازیم.