دانستنی های جالب درباره حس لامسه
1. قدرت حس لامسه در بخش های مختلف بدن متفاوت است
جالب است بدانید همه قسمت های بدن ما احساس یکسانی از درد، دما، فشار و غیره ندارند.
در نقشه گیرنده های حسی بدن برخی نواحی مانند صورت، لب، زبان و انگشت ها تراکم بیشتری داشته و حس لامسه در آن نواحی قوی تر است اما در برخی نقاط دیگر مانند بخش کوچکی از پشت، قفسه سینه و ران ها گیرنده های حسی کمتر بوده و احساس کمتری در این نواحی داریم.
2. با افزایش سن حس لامسه کاهش می یابد
در تحقیقات آزمایشگاهی روی انسان ها و حیوان ها مشخص شده در صورت استفاده زیاد از لامسه در برخی نواحی بدن، آن بخش های از مغز که مربوط به درک لامسه آن ناحیه است به مرور بزرگ تر شده و به اطراف خود گسترش پیدا می کند.
بنابراین مثلا یک ویولن زن که بیشتر از دست چپش استفاده می کند قسمتی از مغزش که اطلاعات دریافتی از دست چپ را بررسی می کند بزرگ تر از حالت معمول می شود.
نکته جالب دیگر این است که به نظر می رسد گیرنده های حسی بدن به مرور زمان و با افزایش سن کاهش می یابند، اگرچه این اتفاق به صورت ناگهانی رخ نمی دهد بلکه به مرور و بسیار آهسته می باشد.
سن اوج قدرت حس لامسه ما انسان ها بین سن 16 تا 18 سالگی است، بعد از این سن روند کاهشی آن آغاز می شود.
گیرنده های دما و درد از جمله این گیرنده ها هستند که با افزایش سن ضعیف تر می شوند، اگرچه بی شک کاهش حس درد در دوران پیری می تواند فایده های زیادی نیز داشته باشد!
با این حال یکی از علت هایی که افراد مسن بیشتر از سایرین زمین می خورند نیز از همین مسئله نشات گرفته است، زیرا در سنین بالا گیرنده های حسی کف پا که به ما کمک می کند تا روی سطوح مختلف به صورت قائم بایستیم کاهش خواهد یافت.
3. برخی افراد لمس – کور هستند
برای افرادی که حس بینایی ندارند کلمه نابینا یا برای افرادی که حس شنوایی ندارند کلمه ناشنوا استفاده می شود اما برای کسانی که حس لامسه ندارند واژه ای نداریم!
اما آیا ممکن است کسی حس لامسه نداشته باشد؟!
بله! افرادی که به بیماری نادر نوروپاتی حسی اولیه مبتلا هستند حسگرهای لمس مکانیکی خود را از دست داده و با لمس کردن اشیا حس خاصی پیدا نمی کنند، مثلا زمانی که دست خود را داخل جیب فرو می برند نمی توانند تفاوت چند سکه مختلف داخل جیب خود را متوجه شوند.
اگرچه برخی شواهد نشان داده این افراد ممکن است نسبت به نوازش کردن یا لامسه عاطفی عکس العمل نشان دهند.
4. لمس اجتماعی، سیستم خاص برای عواطف
ما به طور کلی دو نوع سیستم لمسی داریم، یکی واقعیات را به ما نشان می دهد مثلا مکان، حرکات و قدرت لمس و ما به آن لمس متمایز کننده می گوییم.
دیگری لمس عاطفی است که در آن حسگرهای ویژه ای به نام الیاف لمسی C به عنوان واسطه عمل کرده و اطلاعات را بسیار آهسته تر منتقل می کنند.
مکانی که لمس رخ می دهد مبهم است و اطلاعات به بخشی از مغز به نام posterior insula منتقل می شود که برای روابط اجتماعی بسیار مهم است.
مثلا در آغوش گرفتن یک دوست، نوازش کردن کودک توسط مادر یا تماس جنسی از این نوع می باشد.
5. سیستم خاصی برای درک درد
در مدار درد نیز یک سری حسگرها وجود دارند که مشخص می کنند درد در چه ناحیه ای رخ داده و شدت آن چقدر است، سیستم دیگری نیز وجود دارد که تنها جنبه عاطفی منفی درد را منتقل می کند.
داروهایی همچون مرفین و تمرینات مدیتیشن در واقع روی سیستم دوم اثر می گذارند.
در برخی موارد نادر افراد دچار کمبود سیستم درد عاطفی هستند. این افراد درد را احساس می کنند اما از آن اذیت نمی شوند.
6. لمس برای رشد کودک حیاتی است
در رومانی پس از سقوط چائوشسکو، به دلیل نبود افراد کافی در پرورشگاه ها نوزادان دچار کمبود نوازش بودند و این مسئله علاوه بر مشکلات عاطفی و روانی همچون افسردگی، اسکیزوفرنی و اختلال دو قطبی، روی سلامت جسمی کودکان نیز تاثیر منفی گذاشته و باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن و بیماری های پوستی در آن ها شد.
اگرچه علت آن مشخص نیست اما به نظر می رسد لمس برای رشد نوزادان – هم از نظر عملکرد شناختی و هم برای سلامت بدن – بسیار مهم است.