امروزه بر هیچ کس پوشیده نیست که برای ترغیب افراد به خرید یک محصول، باید از بسته بندی استفاده کرد. در حقیقت بسته بندی در جلب توجه و تحت تاثیر قرار دادن مشتریان از اهمیت بالایی برخوردار است. طراحی بسته بندی، از جمله فاکتورهای با ارزش در ایجاد و حفظ وفاداری مشتریان به محصول به شمار میرود. طراحی بسته بندی علاوه بر موارد گفته شده، مراقبت و نگه داری از محصول را نیز شامل میشود.
از منظر روانشناختی نیز، بسته بندی یک کالا میتواند با مشتریان ارتباط برقرار کند، نشانههای شهودی محصول را ارائه کند و ادراک و رفتار مصرف کننده را تحت تاثیر قرار دهد.
طراحی بسته بندی، سیر تکاملی جالبی را در خود جای داده است که توانسته از شکل و ظاهر ابتدایی خود، به شکل هنری و کاربردی امروزه دست یابد که در ادامه این مقاله آن را بررسی خواهیم کرد.
سیر تاریخی انواع بسته بندی در جهان
برگ
تاریخچه بسته بندی به دوران انسانهای اولیه باز میگردد. آنها برای محافظت از غذا و یا وسایل خود، از برگ استفاده میکردند. بررسیهای به دست آمده نیز نشان میدهند که ایدههای بسته بندی در تمدنهای مصر، چین و سایر تمدنها به کار گرفته شده است.
کاغذ
کاغد را میتوان از جمله قدیمیترین مواد بسته بندی قابل بازیافت دانست. در قرنهای اول و دوم میلادی از پوست درخت توت، برای بسته بندی مواد غذایی در چین مورد استفاده قرار میگرفته است. در سال 1817 با اختراع کاغذ، بشر توانست که مواد غذایی، دارویی و سایر محصولات را به کمک آن بسته بندی کند. اولین جعبه مقوایی برای بسته بندی نیز در کشور انگلستان طراحی و تولید شد.
بسته بندی شیشهای
اختراع بسته بندی شیشهای، برای اولین بار، در 1500 سال قبل از میلاد توسط مصریان صورت گرفته است. آنها شیشه را با سنگ آهک ذوب شده، سودا، ماسه و سیلیکات مخلوط میکردند و از این طریق بسته بندیهای شیشهای را درست میکردند.
اتفاقی که بیشترین تاثیر را بر روی بسته بندیهای شیشهای قرار داده است، اختراع «ماشین تولید شیشهای چرخشی اتوماتیک» بود. پس از آن در دهه 1970، از بسته بندیهای شیشهای برای محافظت از محصولات با ارزش استفاده میشده است. امروزه نیز شاهد به کارگیری طیف گستردهتری از بسته بندیهای شیشهای هستیم.
قوطی کنسرو
در سال 1805، فردی به نام نیکلاس آپرت موفق شد غذا را داخل کوزههای شیشهای بریزد. سپس درب آن را با پوششی از چوب پنبه یا موم قرار داد و این امکان وجود داشت که مواد غذایی را داخل آب جوش گرم کرد. از این رو بعدها از او به عنوان پدر قوطیهای کنسرو نام برده شد.
پلاستیک
اولین بار در سال1838، پلاستیک مصنوعی توسط الکساندر پارکر، با هدف جایگزینی مواد طبیعی مانند عاج اختراع شد. پس از آن، افرادی چون چارلز گودیر و توماس هنکوک لاستیک سخت را تولید و روانه بازار کردند. روند تولید بسته بندیهای پلاستیکی، پس از دهه 1950 نیز به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است و در پایان دهه 1970 این روند سرعت بیشتری گرفت.
پرینتر چرخشی سنگ چاپی
شخصی به نام ریچارد مارس هو در سال 1847، این دستگاه پرینتر چرخشی را اختراع کرد. این اختراع به عقیده کارشناسان از تکنیک چاپ تخت بسیار سریعتر بوده است.
کارتن
در ادامه تکامل انواع بسته بندی، رابرت گیر در سال 1879 در حالی که بازار از بسته بندیهای کاغذی اشباع شده بود، به کارتن روی آورد. طراحی بسته بندی کارتن برای او جالب توجه بود و به شکل مستطیلی امروز طراحی کرد. بعدها شرکت تولید کننده بیسکوئیت Nabisco برای تولید محصولات خود، از طراحی بسته بندی رابرت گیر کمک گرفت.
سلفون
«برند برگر» که در مورد مهندسی سازه مطالعاتی را انجام داده بود، در سال 1908 موفق به اختراع نوع جدیدی از بسته بندی به نام سلفون شد.
پیشرفت و توسعه صنعت بستهبندی
1. اقدامات آمریکا در توسعه صنعت بسته بندی
با توجه به اهمیتی که بسته بندی، برای صنایع مختلف به وجود آورد، موسسه بسته بندی در ایالت میشیگان توسط دولت وقت آمریکا تاسیس گردید و فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرد.
آمریکا در سال 1966 طرح بازیافت را برای حفاظت محصولات و جلب اعتماد مشتریان الزامی کرد. طبق این طرح، تولیدکنندگان میبایست برچسبهایی را طراحی و چاپ کنند و بر روی محصولات خود بچسبانند. از این رو مشتریان قادر به تشخیص هویت محصول بودند.