منظور از فیپا چیست؟ - بخش 1
فیپا به مجموعه اطلاعات مربوط به کتاب‌شناختی و بازیابی آن با توجه به استاندارد بین‌المللی می‌گویند. حاصل همکاری نزدیک ناشران با سازمان‌های اسناد به‌منظور تهیه فرست‌نویسی، کتاب‌شناسی است. این طرح به صورت غیر رسمی در آمریکا آغاز و در این کشور ادامه یافت.
امروزه، فیپا در کشور ما نیز اجرا شده و فوایدی نیز به دنبال دارد. تمام اطلاعات مربوط به کتاب در صفحه نخست آن درج شده و موجب آگاه‌سازی مخاطب می‌شود. از همین جهت، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و تمامی کتاب‌ها از آن بهره‌مند هستند. در ادامه این مقاله به بررسی فیپا و اطلاعات مربوط به آن می‌پردازیم.
فیپا و مخفف آن
همانطور که اشاره شد، فیپا به تهیه و جمع‌آوری اطلاعات کتاب‌شناختی گفته می‌شود. تهیه این اطلاعات به‌منظور شناسایی و بازیابی یک کتاب براساس استاندارد بین‌المللی و ضوابط صورت می‌گیرد. به علاوه، تهیه تمام این اطلاعات، پیش از نشر کتاب خواهد بود.
طرح فیپا به صورت غیررسمی در کشور آمریکا و سال 1870 پیشنهاد گردید. پس از آن، برای نخستین بار نیز به صورت رسمی در کنگره کتابخانه ملی آمریکا در سال 1901 آغاز گردید. در سال 1971، برای بار دوم این طرح با روشی برگرفته از طرح فهرست‌نویسی دنبال شد.
با گذشت سه سال پس از آغاز این طرح، بیش از 65درصد کتاب‌ها در آمریکا با فهرست برگه پیش از انتشار عرضه گردیدند. در کشور انگلیس نیز این طرح در سال 1876 مطرح و در سال 1977 به صورت رسمی آغاز شد. در سال 1981، 90درصد کتاب‌های موجود در انگلستان از این طرح استفاده کردند. در کشور ایران نیز این طرح در مهر 1377 به صورت رسمی آغاز گردید.
فیپا مخفف چیست؟
فیپا مخفف فهرست‌نویسی توصیفی و تحلیلی کتاب پیش از انتشار است. به علاوه، درج فهرست مربوط به کتاب در صفحه حقوق آن نیز مخفف فیپا هستند. با بهره‌گیری از فیپا، هزینه مربوط به فهرست‌نویسی کاهش محسوس خواهد یافت. اطلاعات کتاب‌شناختی نیز یکدست شده و خبر انتشار یک اثر به سرعت منتشر خواهد شد.
فیپا و شابک و تفاوت آن‌ها
همانطور که اشاره شد، فیپا به فهرست نویسی پیش از انتشار گفته می‌شود. در حال حاضر اطلاعات فیپا توسط سازمان کتابخانه ملی ایران در اختیار نویسندگان قرار می‌گیرد. شابک نیز به سیستم شماره‌گذاری در سطح بین‌المللی گفته می‌شود. این شماره متشکل از سیزده عدد بوده که ارقام آن در چند گروه قرار می‌گیرد. هر گروه نیز معنا و مفهوم مربوط به خود را دارد.
بنابراین تفاوت فیپا و شابک، در فهرست‌نویسی و شماره‌گذاری پیش از انتشار است. فیپا و شابک هر دو از فرآیندهای مهم در چاپ کتاب بوده که از اهمیت بالایی برخوردار هستند. امروزه چاپ هر کتاب نیازمند فیپا و شابک بوده و وجود آن‌ها در کتاب ضروری است.
فیپا الکترونیکی
اخذ فیپای الکترونیکی به صورت آنلاین نیز امکان‌پذیر خواهد بود. اما برای انجام این کار ابتدا باید مراحلی را در پیش گرفته تا درخواست شما در سامانه به ثبت برسد. در ادامه مراحل مربوط به ثبت درخواست فیپا به صورت الکترونیکی را شرح می‌دهیم:
- ورود به سایت http//opac.nlai.ir
- انتخاب درخواست مربوط به فیپا