اگر در زمینه چاپ فعالیت کرده باشید یا قصد سفارش چاپ روی پارچه، چینی، سرامیک و سطوح غیر مسطح را داشته باشید احتمالاً نام چاپ سیلک یا چاپ سیلک اسکرین را شنیده‌اید. چاپ سیلک یکی از روش‌های محبوب و پرکاربرد چاپ تصویر است.
اگر در زمینه چاپ فعالیت کرده باشید یا قصد سفارش چاپ روی پارچه، چینی، سرامیک و سطوح غیر مسطح را داشته باشید، احتمالاً نام چاپ سیلک یا چاپ سیلک اسکرین را شنیده‌اید. چاپ سیلک یکی از روش‌های محبوب و پرکاربرد چاپ تصویر است. این روش تاریخچه طولانی دارد و به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردش در صنایع زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر نمی‌دانید چاپ سیلک چیست و چه ویژگی‌هایی دارد، با چاپخانه جنگل در ادامه این مطلب همراه باشید تا علاوه بر پاسخ به این سوالات، سایر نکاتی که باید در مورد چاپ سیلک بدانید را بررسی کنیم.
چاپ سیلک چیست؟ چاپ تصاویر با استفاده از شابلون
چاپ سیلک که در خارج از ایران آن را با نام Screen printing می‌شناسند، یک روش چاپ تصاویر روی سطوح مختلف است که در آن از قالب‌هایی به نام شابلون استفاده می‌شود. سیلک در زبان انگلیسی (Silk) به معنای پارچه است. از آنجایی که در چاپ سیلک از شابلون‌هایی که جنس پارچه یا توری دارند استفاده می‌شود، به آن چاپ سیلک (پارچه) می گویند.
تاریخچه چاپ سیلک به قرن‌ها پیش و کشور ژاپن می‌رسد. البته آنچه امروزه به نام چاپ سیلک یا سیلک اسکرین می‌شناسیم در حدود یک قرن پیش اختراع شد. با توجه به انعطاف پذیر بودن چاپ سیلک از آن برای چاپ روی انواع سطوح نا مسطح و سطوح پارچه‌ای، سرامیکی و.. استفاده می‌شود. همچنین این روش کاربرد زیادی در چاپ اقلام تبلیغاتی مثل سررسید، تقویم و … دارد. در گذشته در صحافی کتاب‌هایی با جلد پارچه‌ای نیز از آن کمک گرفته می‌شد.
چاپ سیلک چگونه انجام می‌گیرد؟ آموزش چاپ سیلک
حالا که تا حدودی به سوال چاپ سیلک چیست پاسخ دادیم نوبت به بررسی نحوه استفاده از چاپ سیلک می‌رسد. در چاپ سیلک توری یا پارچه‌هایی که سوراخ‌های ریزی روی آن‌ها قرار دارد قاب گرفته می‌شوند. در مرحله بعدی تصویر مورد نظر روی پارچه نقش می‌بندد و بخش‌هایی از تصویر که نباید رنگ با ان تماس داشته باشد، با ماده‌ای مسدود کننده پوشیده می‌شود. این قاب پارچه‌ای همان قالب، کلیشه یا شابلون است. بعد از ایجاد شابلون، کافی است تا آن را روی سطح چاپ شونده قرار داد و رنگ یا زیر کار با فشار کاردک یا غلتک به کاغذ یا هر سطح چاپ شونده دیگری منتقل کرد. به این ترتیب تصویر شابلون روی سطح چاپ شونده نقش می‌بندد. دستگاه چاپ سیلک تفاوت‌های زیادی با دستگاه چاپ افست دارد که استفاده از آن را برای چاپ تبلیغی روی اشیای گوناگون همچون لیوان، کاغذ، تقویم، سررسید و … راحت‌تر می‌کند.
انواع چاپ سیلک
چاپ سیلک را با توجه به نوع شابلون، مواد به کار رفته، برجسته یا مسطح بودن چاپ و … به دسته‌ها و انواع مختلفی تقسیم می‌کنند. در میان انواع مختلف چاپ سیلک می‌توان گزینه‌های زیر را به عنوان پرکاربردترین آن‌ها دانست:
- چاپ معمولی
- چاپ با لاک برجسته آبی
- چاپ ترام
- چاپ پلاستی زول
- چاپ اورینت
- چاپ PVC
- چاپ پلاستیزول
- چاپ دیسکو
- چاپ فلوک
- چاپ پفکی
هر یک از انواع چاپ سیلک کاربردهای مختلفی دارند. اصولاً هرچقدر که سوراخ‌های روی توری یا پارچه شابلون ریزتر باشد، کیفیت تصاویر نهایی بالاتر می‌رود. به همین دلیل دستگاه‌های چاپ سیلک که شابلون‌هایی با سوراخ ریز دارند، کاربرد بیشتری دارند.. این موضوع را می‌توان با dpi در چاپ دیجیتال مقایسه کرد. اگر با DPI و نقش آن در کیفیت نهایی چاپ آشنایی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله dpi چیست را مطالعه بفرمایید.
چاپ سیلک اسکرین چیست؟
چاپ سیلک فراگرد پیشرفته‌تری نسبت به چاپ سیلک است از چاپ با اِستنسیل (stencil) که در اوایل سده حاضر باب شد. در ابتدا بیشتر کاربرد تبلیغاتی و نمایشی داشت. از چند دهه پیش، هنرمندان این فن را بکار خویش گرفتند و به آن نام سری گرافی (seri graphy) دادند. چاپ با اِستنسیل یکی از ساده‌ترین شیوه‌های نسخه برداری است. اِستنسیل ورقه‌ای است که حروف یا طرح در روی آن کنده شده و با مالیدن یا پاشیدن مرکب یا رنگ بر روی آن، شکل حروف یا طرح بر روی سطح زیرین نقش می‌بندد. کلمه اِستنسیل هم به این ورقه، هم به فراگرد چاپ به وسیله این ورقه و هم به نقش حاصل از این شیوهٔ چاپ اطلاق می‌شود.
کاربردهای چاپ سیلک در صنعت چاپ
چاپ سیلک کاربردهای بسیار زیادی در صنعت چاپ دارد. ارزان‌ترین و ساده‌ترین کاربرد چاپ سیلک مربوط به چاپ صنعتی در مورد کالاهای مصرفی می‌شود. در این روش انواع تصاویر تبلیغاتی روی محصولات مختلفی مثل از شیشه‌های شیر پاستوریزه، آب معدنی و نوشابه گرفته تا پارچه، چینی، سرامیک، فلز، تابلوهای راهنمایی و رانندگی، پلاک منازل و حروف روی دستگاه‌های مختلف همچون لوازم الکترونیکی قابل چاپ هستند. علاوه بر این می‌توان از چاپ سیلک برای چاپ پوسترهای تبلیغاتی بزرگ نیز استفاده کرد.
هنرمندان، از چاپ سیلک برای ایجاد تصاویر پیچیده و پیشرفته استفاده می‌کنند. از آنجایی که با این نوع از چاپ، می‌توان روی اجسام با شکل‌های مدور و غیر مسطح نیز تصاویر را چاپ کرد، هنرمندان خلاقیت خود را به کار می‌گیرند و با ترکیب روش‌های کهن و جدید چاپ سیلک، آثار هنری منحصر به فردی را ایجاد می‌کنند. از چاپ سیلک معمولاً برای چاپ کتاب استفاده نمی‌شود، اما گاهی اوقات برای صحافی کتاب‌های ارزشمندی که جلد گالینگور دارند از چاپ سیلک برای چاپ تصاویر منحصر به فرد روی جلد استفاده می‌شود.