مراحل چاپ کلاقه‌ای

در بخش‌های قبلی مقاله ذکر شد که چاپ کلاقه‌ای یا باتیک دارای سه نوع می‌باشد که در هر نوع از آن دارای شیوه مختلفی می‌باشد که در ادامه هر یک از آن‌ها به طور جداگانه شرح داده شده‌اند.

1-   مراحل چاپ کلاقه‌‌ای در روش مهری

-        ماده مقاوم را مذاب کرده و تا پایان کار روی منبع حرارتی گرم نگه‌ می‌دارند.

-        پارچه دندانه شده را بر روی پارچه‌ای ضخیمی که روی میز کار کشیده شده است پهن کرده و اتو می‌کنند.

-        حدود نقش‌ها را روی پارچه با مداد مشخص می‌کنند.

-        مهر را درون ماده مذاب قرار می‌دهند و مهر زنی را آغاز می‌کنند.

-        ابتدا نقوشی که باید در پارچه به رنگ روشن حفظ شود با ماده مقاوم و مهر نقش‌اندازی می‌شود.

-        پارچه‌ی مهر زده شده را درون محلول زاج سفید قرار می‌دهند که به این مرحله تثبیت می‌گویند.

-        بعد از خشک شدن، پارچه را درون رنگ دلخواه می‌گذارند.

-        دوباره پارچه را درون محلول زاج سفید قرار می‌دهند و خشک می‌کنند.

-        رو و زیر سطح پارچه را کاغذ می‌گذارند و آن را با اتو حرارت می‌دهند تا ماده‌ی مقاوم ذوب شود. (در این مرحله، گاهی اوقات پارچه را از دستگاه غلتک عبور می‌دهند تا تمام ماده مقاوم از پارچه پاک شود که به آن «پارافین‌گیری» یا «باتیک‌گیری» می‌گویند.)

-        پارچه را چند مرتبه در بنزین قرار می‌دهند تا مواد چربی باقی مانده از آن جدا شود.

-        در پایان پارچه را با آب و صابون می‌شویند و آن را در مجاورت هوای آزاد و سایه خشک می‌کنند.

تصویر 2: چاپ کلاقه‌ای بر روی پارچه به روش مهری

2-   روش بدون مهر

الف) روش بدون مهر گره خورده یا پیچان: در این روش پارچه را بعد از آهارگیری و دندانه کردن، اتو می‌کنند تا چین و چروک آن صاف شود و سپس پارچه را به صورت‌های مختلف جمع می‌کنند و با نخ غیر رنگ پذیر و یا نخی که به ماده مقاوم آغشته شده است، محکم می‌بندند. در این روش می‌توان پارچه را به صورت تا کردن، گره زدن و یا پیچیدن نخ دور پارچه جمع کرد. پس از این مرحله، قسمت‌های مختلف را به رنگ مورد نظر آغشته می‌کنند تا کار رنگرزی به پایان رسد و بعد از خشک شدن کامل پارچه‌ها می‌توان نخ‌ها را باز کرد.

ب) روش بدون مهر تار عنکبوتی یا روش موم و ترک: در این روش نیز پس از آهارگیری، دندانه کردن و اتو کردن پارچه، برخی قسمت‌ها را مطابق طرح با ماده مقاوم می‌پوشانند. هنگامی‎‎‎که ماده‌ی مقاوم خشک شد آن را در هم می‌فشرند (مچاله می‌کنند) تا ترک‌هایی در سطح آن پدید آید. سپس پارچه را درون پاتیل رنگ فرو برده و یا با قلم‌مو رنگ‌گذاری می‌کنند. رنگ از درون ترک‌ها وارد الیاف پارچه شده و در آن نفوذ می‌کند. با خشک شدن کامل پارچه، عمل پاک کردن ماده‌ی مقاوم را انجام می‌دهند.

3-   روش‌ تلفیقی

همه‌‌ی روش‌های نام برده شده پیشین را می‌توان با هم بر پارچه و به‌صورت هم‌زمان انجام داد.