انواع چاپ

چاپ انواع مختلفی دارد که متناسب با آنچه که قرار است چاپ شود و آنچه که بر آن قرار است چاپ شود انتخاب می‌گردد. مهم‌ترین این روش‌های عبارت‌اند از:

1. چاپ افست: عمدتاً برای انتشارات، تبلیغات

2. چاپ فلکسو: عمدتاً برای بسته بندی

3. چاپ هلیوگراور: عمدتاً برای بسته بندی

4. چاپ سیلک اسکرین: عمدتاً برای تبلیغات چاپهای تفکیکی

5. چاپ لتر پرس: یکی از روش‌های چاپ برجسته از قدیمی‌ترین روش‌های چاپی است

6. چاپ دیجیتال: برای همه مصارف، تبلیغاتی و اداری در تیراژ پایین

• چاپ افست: افست نوعی از چاپ است که امروزه به طور بسیار گسترده برای چاپ انواع کتاب ، مجله ، بروشور و کاتالوگ ، پوستر و خلاصه هر چیزی که قرار است بر روی کاغذ و با تیراژ بالا (معمولاً ۱۰۰۰ عدد یا بیشتر) و نیز با کیفیت بالا چاپ شود مورد استفاده قرار می گیرد.

دستگاه های چاپ افست بسته به مدل دارای سایز چاپ از ۵۰*۳۵ سانتی متر تا ۱۰۰*۷۰ و حتی در موارد محدود تا سایز ۱۴۰*۱۰۰ می باشند.

در چاپ افست از مدل رنگ CMYK استفاده می شود و هر رنگ به صورت جدا گانه بر روی کاغذ چاپ میشود و عمل ترکیب رنگ بر روی کاغذ صورت میگیرد.برخی از دستگاه های چاپ افست دارای یک ستون رنگ هستند یعنی در هر بار مکش کاغذ فقط می توانند یک رنگ را روی کاغذ چاپ کنند.

برخی از دستگاه ها دو رنگ و برخی نیز چهار رنگ هستند که چاپ هر چهار رنگ را با یک بار مکش کاغذ انجام می دهند. برخی از دستگاه های چاپ افست ۵ رنگ هستند که علاوه بر چاپ هم زمان CMYKمیتوانند چاپ رنگ پنجم (مثلاً نقره ای یا طلایی یا رنگ های ساختگی) و یا حتی چاپ ورنی را انجام دهند.

تکنولوژی چاپ افست کمی پیچیده است. در این تکنولوژی برای چاپ هر رنگ بر روی کاغذ از سه استوانه ی اصلی استفاده می‌شود (شکل ۱). به دور غلطک اول صفحه ای فلزی از جنس آلومینیوم که به آن پلیت یا زینک میگوید پیچیده می شود. این صفحه ی فلزی قبلاً در واحد پیش از چاپ موسوم به لیتوگرافی ساخته می شود.

در لیتو گرافی فایلی که برای چاپ ارسال شده است به چهار رنگ تشکیل دهنده ی آن (CMYK) تقسیم شده و فایل مربوط به هر رنگ با نوعی از مواد پلیمری مخصوص بر روی سطح ورقه ی آلومینیومی چاپ میشود.

جنس سطح زینک یعنی بخشهایی که از ماده ی پلیمری پوشانده شده است به گونه ایست که به هیچ عنوان مرکب را به خود جذب نمیکند اما جاذب آب می باشد.

جنس بخش پلیمری به گونه ایست که دقیقاً برعکس عمل می کند یعنی مرکب را جذب کرده و آب را جذب نمی کند. اگر به تصویر ۱ نگاه کنید متوجه می شوید که دو غلکط کوچک با غلطک اصلی زینک در تماس هستند .

یکی از آنها با محفظه ی آب در تماس است و دیگری با محفظه ی مرکب. غلطک زینک بسته به تصویری که با مواد پلیمری بر سطح آن نقش بسته مرکب را از غلطک جذب می کند و در سایر بخش ها فقط مرطوب می شود. سپس این رنگ جذب شده را به غلطک پایینی که از جنس لاستیک می باشد منتقل می کند این غلطک هم بر روی کاغذ میچرخد و مرکب را به سطح کاغذ منتقل می کند.

غلطک زیرین وظیفه ی فشار دادن کاغذ به غلطک لاستیکی را بر عهده دارد.

• چاپ فلکسو: فلکسوگرافی روش چاپی است با یک لوح چاپ برجسته (کلیشه) و منعطف. این لوح به سیلندر لوح دستگاه چاپ فلکسوگرافی چسبانده می شود.

روش فلکسو در واقع نوع امروزی چاپ لترپرس ( چاپ با استفاده از حرف و تصاویر برجسته فلزی است). البته چاپ فلکسو همه کاره تر از روش لترپرس است چرا که با استفاده از آن می توان تقریبا انواع سطوح همچون پلاستیک، فویل، سلفون و کاغذ را چاپ کرد.

این روش بطور وسیعی جهت چاپ سطوح به کار رفته در بسته بندی مواد غذایی به کار می رود. همچنین از آن می توان برای چاپ سطح وسیعی با یک رنگ یکنواخت و یکدست استفاده کرد. کاربردها : روش فلکسو از روشی های چاپی است که همواره گسترش و پیشرفت بسیار سریعی را بر خود دیده اند. البته نباید تصور کرد که این روش تنها برای چاپ محصولاتی خاص کاربرد دارد.

در واقع قابلیت این روش برای چاپ انواع مختلفی از سطوح چاپی باعث شده تا گستره وسیعی از محصولات با این روش قابل چاپ باشند. بسته بندی مواد غذایی همانطور که اشاره شد یکی از مهمترین میادین کاربرد این روش چاپی است.

چاپ بر روی کیسه های پلاستیکی لفاف های بسته بندی، کاغذ دیواری، مجلات، ضمایم روزنامه ها، کتب و فرم های اداری از دیگر کاربردهای رایج این روش چاپی اند. فرآیند چاپ : کلیشه برجسته و منعطفی که به عنوان لوح چاپ در این روش استفاده می شود از لاستیک قالب گیری شده یا مواد فتوپلیمری که نواحی تصویری در آنها بالاتر از نواحی غیر چاپی است ساخته شده است.

روش های آنالوگ یا دیجیتال هر دو می توانند برای ساخت این کلیشه ها به کار گرفته شوند. فلکسوگرافی روش چاپی مستقیم است به این معنی که به هنگام چاپ کلیشه آغشته به مرکب در تماس مستقیم با سطح چاپ شونده تصویر را بر روی آن منتقل می کند.

در این حال نوردی موسوم به نورد «آنیلوکسی» مرکب را از منبع مرکب به کلیشه می رساند و کلیشه آن را بر سطح چاپ شونده انتقال می دهد. بر روی نورد آنیلوکسی حفره های وجود دارند که مقادیر مشخصی از مرکب را با خود بر روی کلیشه حمل کرده و منتقل می کنند. بر این اساس تعداد حفره های موجود ( در واحد طول ) بر روی نورد آنیلوکسی بسته به نوع کار چاپی و کیفیت مورد نظر متغیر خواهد بود.

در این میان اصطلاح آنیلوکس نامی بود که تا تقریبا ۶۰ سال پیش روش فلکسوگرافی به آن موسوم بود.

اصطلاح آنیلوکس در حقیقت اشاره به مرکبی داشت که قبلا با مواد آنیلینی ساخته شده و در این روش به کار گرفته می شد. البته چون آنلین ماده ای سمی بود تا سالها شبهاتی را حول این روش چاپ به وجود آورد تا اینکه استفاده از رنگدانه ها رایج شده و کاربرد این روش با نام جدید فلکسوگرافی آغاز شد.

بنابراین نام آنیلوکس بر روی نورد آنیلوکسی به معنای استفاده از مواد آنیلینی نیست چون این مواد سال هاست که در روش چاپ فلکسو کاربرد ندارند. البته مرکب های فلکسوی امروزی بسیار روان بوده، سریع خشک می شوند و اغلب پایه آبی هستند.

در یک دستگاه چاپ افست چهار رنگ مکانیزم بالا چهار بار در طول دستگاه تکرار می شود . بنا بر این ابعاد دستگاه های چاپ افست بستگی به سایز چاپ آنها و نیز به تعداد رنگ آنها دارد. قیمت دستگاه های چاپ افست هم به همین امر و نیز کمپانی تولید کننده و سال تولید دستگاه بستگی دارد.

به طور کلی دستگاه های چاپ افست بسیار بزرگ و نیز بسیار گران قیمت هستند.

یک دستگاه چاپ افست چهار رنگ
(تشخیص چهار رنگ بودن دستگاه با توجه به تعداد ستون های رنگ به راحتی امکان پذیر است)

چون چاپ رنگها در سیستم چاپ افست به صورت جدا گانه انجام می شود تطبیق دقیق رنگ ها بر روی هم از موارد بسیار مهم در کیفیت چاپ می باشد. در دستگاه های قدیمی تطبیق رنگها به صورت دستی و از طریق سیستم های مکانیکی صورت می گیرفت که در بسیاری از مواقع با اندک خطایی همراه بود که باعث سایه دار شدن عکس ها و مخصوصاً نوشته ها می شد.

در این سیستم ها تجربه و دقت مسئول چاپ در رسیدن به کیفیت چاپ مطلوب بسیار مهم بود اما در سیستم های جدید تر تطبیق رنگ به صورت کامپیوتری و از طریق سیستم های دیجیتال صورت میگیرد. در این سیستم ها نقش اپراتور کاهش پیدا کرده است اما کاربران این سیستم ها (که در ایران به آنها ماشین چی گفته میشود) باید دارای توانایی کار با کامپیوتر باشند.

نحوه ی محاسبه ی قیمت چاپ در سیستمِ چاپ افست به این صورت است که از یک برگ تا ۵۰۰۰ برگ هزینه ای ثابت برای چاپ دریافت میگردد و با توجه به اینکه هزینه ی ساخت زینک نیز ثابت بوده و به تیراژ کار بستگی پیدا نمیکند با افزایش تیراژ چاپ هزینه ی چاپ هر برگ کاهش می یابد.به همین دلیل از چاپ افست برای چاپ در تیراژ های پایین استفاده نمی شود.

• چاپ هلیوگراور:   چاپ هلیوگراور گونه‌ای از چاپ‌های برجسته است. در چاپ هلیوگراور از کلیشه‌های فلزی (غالباٌ چدنی) استوانه‌ای شکل استفاده می‌شود که طرح مورد نظر به تفکیک رنگ بر روی آنها حک می‌شود.
• این روش چاپ به دلیل استفاده از کلیشه‌های چدنی برای چاپ تیراژهای پائین مقرون به صرفه نیست. چاپ هلیوگراور عموما برای چاپ بر روی سطوح نایلونی ( ترس بافان، سلوفان، متالایز ) کاربرد دارد.  سیستم چاپ گروار از جمله روش های چاپ گود است. روشی مناسب برای چاپ با کیفیت بسیار بالا که قادر است تصاویری با سایه روشن های به هم پیوسته درست همانطور که در یک تصویر عکاسی شده دیده می شود را به وجود آورد. در روش صنعتی گراور رول موسوم به روتو گراور از سیلندر های فلزی ( از جنس مس ) استفاده می کنند که تصاویر بصورت حفره های ذره بینی ( و البته معکوس ) بر روی آنها گود شده اند.  این سیلندر ها با استفاده از روش های آنالوگ ( مکانیکی – شیمیایی و فتو شیمیایی ) یا روش های دیجیتالی گود شده و ساخته می شوند.

موارد استفاده:

الف : در حالت رول : انواع بسته بندی ها ، مجلات و برچسب ها با کیفیت بالا. مناسب برای چاپ مجلات و کاتالوگ های با تیراژ بسیار بالا ( مانند مجله نشنال جئو گرافیک ) ، لفاف های بسته بندی دیوار پوش و کف پوش ها ، پرده های زینتی ، فیلم های چند لایه پلیمری و کلا سطوح با عرض بالا.

ب : در حالت ورقی : مناسب برای کارهای با تیراژ محدود و کیفیت بالا همچون انواع اوراق بهادار مثل تمبر ، اوراق سهام و برخی اوراق تبلیغاتی . حفره های گود : اثر چاپی در روش گراور با انتقال مرکب از درون حفره هایی است که بر روی سیلندرهای مسی حک شده اند. این حفره ها شکل های مختلفی دارند ( مربع ، دایره ، بیضی ) . اما از لحاظ اندازه دهانه و عمق به ۳ دسته تقسیم می شوند :

• یک – حفرهایی که اندازه دهانه و عمق متغیر دارند.

• دو – حفره هایی که اندازه دهانه برابر و لی عمق متغیر دارند.

• سه – حفره هایی که عمق برابر ولی اندازه دهانه متغیر دارند.

– یکی از ایرادات استفاده ار روش گراور مربوط به چاپ حروف است . گرچه حروف چاپ شده با این روش خوب هستند اما نسبت به حروفی که با دیگر روش های چاپی مانند افست به وجود می آیند قابل مقایسه نیستند . در واقع حروف چاپ شده در روش گراور به خاطر تبدیل شدن حروف به حفره ها ی چاپی همانند حروف چاپ شده با افست واضح و تیز و صاف نیستند

• چاپ سیلک اسکرین:  تکنیک چاپ سیلک از معتبرترین شیوه های گرافیک قرن حاضر محسوب می شود زیرا توانایی های خاصی که در چاپ سیلک موجود است در سایر چاپ ها وجود ندارد ظرافت طرح چاپ سیلک امروزه به کمک کامپیوتر و استفاده از توری های مناسب تا حد زیادی افزایش یافته است به طوری که یکی از بهترین روش های چاپ روی سرامیک و چینی که طرح های دقیق و ظریف نیاز دارد استفاده از سیلک می باشد.

• چاپ لتر پرس: یکی از روش های چاپ برجسته از قدیمی ترین روش های چاپی است و تا اوایل ۱۹۷۰ عمده ترین روش چاپی بود ، که در سطح وسیعی مورد استفاده قرار می گرفت ، پیدایش چاپ افست و دیگر روش های چاپی به دلیل سرعت بیشتر و کیفیت بهتر و هزینه کمتر جایگزین چاپ برجسته یا لتر پرس شد. امروزه لترپرس جهت امور سفارش های برجسته ، تیغ زنی ، طلاکوب مورد استفاده قرار می گیرد ، استفاده از ماشینچی حرفه ای دستگاه لترپرس در خروجی کار بسیار حائز اهمیت می باشد.

• چاپ دیجیتال: معمولا شامل چاپ حرفه ای در تیراژهای پائین توسط نشر رومیزی و دیگر منابع دیجیتال است که توسط چاپگرهای لیزی و چاپگرهای لارج فرمت و یا جوهرافشان حرفه ای انجام می‌شود. با توجه به این که چاپ دیجیتال دارای هزینه بیشتری برای چاپ هر صفحه در مقایسه با روشهای سنتی مثل افست است ولی این قیمت بالاتر معمولا با صرفه جویی در هزینه های دیگری چون تهیه پلیت های چاپ انجام می‌شوند در تیراژهای کم تعداد جبران پذیر است.
•  چاپ دیجیتال امکان چاپ سریع پس از تقاضا در تیراژ کم را فراهم آورده و امکان تغییر طرح و محتویات آن در هر برگ چاپی را در اختیار می‌گذارد. همچنین در چاپ دیجیتال صرفه جویی در نیروی انسانی و توان رو به گسترش ماشین های چاپ دیجیتال در بالا بردن کیفیت چاپ، پایین آمدن هزینه تمام شده چاپ هر برگ چاپی و بالا رفتن تیراژ در چاپ دیجیتال به این معناست که چاپ دیجیتال در حال رقابت با چاپ افست و حتی پیشی گرفتن از آن می باشد.
• منظور از چاپ دیجیتال در بازار ، چاپ تونری به وسیله ی انواع چاپگرهای لیزری حرفه ای روی انواع کاغذ می باشد.

در چاپ دیجیتال که در آن دستگاه چاپ به یک کامپیوتر متصل می شود، کامپیوتری که اطلاعات مورد نظر برای چاپ شامل تصاویر و متن و غیره را به دستگاه چاپ دیجیتال فرستاده بعد دستگاه چاپ دیجیتال آنها را چاپ می کند. پس دستگاه چاپ دیجیتال دستگاهی است که به کامپیوتر متصل و اطلاعات را از آن دریافت می کند، مثل پرینترها. نکته قابل توجه این که در روش های رایج هم از فن آوری دیجیتال استفاده می شود اما به معنای وصل بودن آن ها به کامپیوتر به معنای دریافت تمام اطلاعات قابل چاپ نیست.

مثلا در چاپ افست ما برای تهیه ی فیلم و زینک و … از فن آوری دیجیتال استفاده می کنیم در ضمن ممکن است یک سری کنترل کننده دیجیتالی در ماشین چاپ باشد ولی این ها یک ارتباط غیر مستقیم است و می توان گفت استفاده غیر مستقیم از فن آوری دیجیتال می باشد.

زمانی به یک دستگاه چاپ، چاپ دیجیتال گفته می شود که آن دستگاه اطلاعات را بصورت دیجیتالی و مستقیم دریافت کرده و آن را چاپ کند. دستگاه های چاپ دیجیتال هم دارای انواع مختلفی هستند و دارای تکنولوژی های متنوع می باشند، مثلا پرینتر جوهر افشان، چاپ لیزری در اندازه ها و ابعاد و کارایی های خاص خود، بزرگ و کوچک و همه به یک کامپیوتر وصل هستند.

تفاوت های اساسی چاپ دیجیتال با دیگر روشهای چاپ

چاپ دیجیتال با چاپ افست و لتر پرس تفاوت های اساسی دارد که از جمله این تفاوت‌ها :

– با حذف مراحل پیش از چاپ( لیتوگرافی)، فرآیند چاپ دیجیتال کوتاه تر می باشد.

– در چاپ دیجیتال هزینه چاپ به تعداد نسخه‌های چاپی ارتباطی ندارد و برای هر برگ چاپی هزینه ثابت است.

– در چاپ دیجیتال مواد باطله مثل: کاغذ و مواد شیمیایی کمتر می شود چون لازم به رسیدن به رنگ یا تنظیمات موقع چاپ نیست.

– در چاپ دیجیتال در هر دور چاپ می توانید فایل متفاوتی را چاپ کنید چرا که در این روش از پلیت استفاده نخواهد شد.