میرزا صالح تبریزی اولین شخصی بود که صنعت چاپ را در ایران و در شهر تبریز راه‌اندازی کرد. چاپ ابتدایی در ایران، چاپ سنگی نام داشت. میرزا صالح در بازگشت از اروپا یک دستگاه چاپ سنگی را نیز با خود به ایران آورد و در سال هزار و دویست و بیست و پنج هجری قمری آن‌را راه‌اندازی کرد. هر چند هشت سال قبل از ورود دستگاه چاپ سنگی به ایران، چاپ سربی هم رواج داشت اما با ورود دستگاه چاپ سنگی، چاپ سربی کم کم از رونق افتاد. چون هزینه و دردسر فراوانی داشت. چاپ سنگی بیش از پنجاه سال در ایران تنها روش چاپ بود که تا اواخر دوران حکومت قاجار ادامه داشت.
شیوه چاپ سنگی به این ترتیب بود که ابتدا تصویر یا متن مورد نظر را به وسیله یک قلم تیز یا عمل یک نوع اسید روی سنگ ترسیم می‌کردند. سپس نقاطی که نمی‌خواستند به مرکب آغشته شود مرطوب می‌کردند. به این ترتیب مرکب که ماده‌ای چرب بود، در آب حل نمی‌شد و تصویر یا متن را آغشته می‌کرد. در نهایت بخش مرطوب، سفید باقی می‌ماند و بخش خشک، مرکبی می‌شد. این روش را می‌توان پایه اصلی چاپ افست قلمداد کرد.
انواع روش های چاپ در چاپخانه ها
روش‌های مختلف چاپ به سه گروه کلی تقسیم می‌شوند:
۱ـ چاپ مستقیم در صنعت چاپ:
در روش چاپ مستقیم، همان‌طور که از اسم آن پیداست، سطح مورد نظر با سطح کلیشه یا فرم چاپ کاملاً در تماس قرار می‌گیرد. کلیشه، لترپرس، سیلک اسکرین، باتیک، هلیوگراور، طلاکوب، فلکسو، نایلوپرینت در این دسته جای می‌گیرند. این روش خود به دو دسته تقسیم می‌شود:
الف ـ چاپ برجسته:
در این روش سطح و قالب اصلی چاپ برجسته است. مرکب به قسمت‌های برجسته مالیده شده و به سطح مورد نظر فشرده می‌شود. در این روش تصویر یا متن باید به صورت معکوس روی قالب باشد تا پس از چاپ به شکل اصلی نقش ببندد.
ب ـ چاپ گود:
سیلندر قالب اصلی ما در این روش یک سیلندر استوانه‌ای است که نقوش و تصاویر به صورت فرو رفته در آن شکل گرفته‌اند. این روش هزینه بسیار زیادی دارد. روش‌های چاپی که هزینه زیادی تحمیل می‌کنند معمولاً برای چاپ با تیراژ بسیار بالا کاربرد دارند. مثلاً چاپ اسکناس و یا تمبر. سیلندر قابل استفاده در این روش را ممکن است در نهایت ذوب کنند اما گاهی نیز مجدداً قابل استفاده قرار می‌گیرد.
۲ـ چاپ غیرمستقیم یا چاپ مسطح:
این روش در واقع روش نوین چاپ سنگی یا لیتوگرافی است.
در این روش نقوش و یا متون به یک صفحه شفاف منتقل می‌شوند و سپس روی سطح مورد نظر چاپ می‌شوند. همانند چاپ افست که امروزه برای چاپ اکثر مجلات و روزنامه‌ها از آن بهره می‌برند. صفحه شفافی که متون و تصاویر روی آن نقش می‌بندد، زینک نامیده می‌شود.
۳ـ چاپ غیرتماسی:
در روش چاپ غیرتماسی مثل چاپگرهای لیزری و یا جوهرافشان و فتوکپی، از طریق تماس جوهر با سطح مورد نظر انجام می‌گیرد.
مقایسه چاپ افست(لیتوگرافی)و دیجیتال در صنعت چاپ
چاپ افست از متداول‌ترین و قدیمی‌ترین تکنیک چاپ در ایران و جهان است و چاپ دیجیتال از پدیده‌های نوظهور در این صنعت. اما مقایسه این دو به موارد بی‌شماری بستگی دارد. تکنیک چاپ افست برای تیراژ پانصد الی هزار عدد به بالا تعریف شده است. گاهی امکان سفارش کمتر از هزار عدد امکان‌پذیر نیست. مثلاً چاپ افست برای سفارش کارت عروسی، گزینه معقول و مقرون به صرفه‌ای محسوب نمی‌شود. از این نوع چاپ برای انتشار روزنامه، مجله، کتاب، بروشور، پوستر… استفاده می‌شود.
در چاپ دیجیتال امکان چاپ از یک عدد به بالا وجود دارد. این نوع چاپ از طریق یک پرینتر با کیفیت که به یک یا چند کامپیوتر وصل است، تنها با یک کلیک، صورت می‌پذیرد. فرمت تصاویر و یا متون بهتر است gpg باشد.
مزایای چاپ افست(لیتوگرافی)
- کیفیت بسیار بالا
- وضوح رنگ
- امکان چاپ بر روی هر نوع سطح مثل فلز یا پلاستیک
- معایب چاپ افست
- هزینه بالا
- یک خطای کوچک یعنی خراب شدن کل تیراژ
- چاپ افست پروژه‌ای زمان‌بر است
- مزایای چاپ دیجیتال
- کیفیت بالا و ریسک پایین
- قیمت مناسب برای کارهایی با تعداد کم
- امکان تغییر و اصلاح اشتباهات
- صرفه‌جویی در زمان
- معایب چاپ دیجیتال
- هزینه بالا برای کار با تعداد بالا
- انطباق رنگ‌ها در چاپ افست با دقت بالاتری نسبت به دیجیتال انجام می‌پذیرد. به دلیل تفاوت نوع جوهر