چاپ گود یا چاپ هلیوگراور به چاپی گفته می شود که حروف و تصاویر روی فرم چاپ به صورت گود نقش می بندند، در سیستم چاپ گود، حروف و تصویری که روی فرم چاپ به صورت گود نقش می بندد، هنگام چاپ سیلندر مرکبی می شود و سپس در تماس با سطح چاپ شونده، مرکب را به آن منتقل می کند.

چاپ هلیوگراور گونه‌ای از چاپ‌های برجسته است. در چاپ هلیوگراور از کلیشه‌های فلزی (غالباٌ چدنی) استوانه‌ای شکل استفاده می‌شود که طرح مورد نظر به تفکیک رنگ بر روی آنها حک می‌شود. این روش چاپ به دلیل استفاده از کلیشه‌های چدنی برای چاپ تیراژهای پائین مقرون به صرفه نیست. چاپ هلیوگراور عموما برای چاپ بر روی سطوح نایلونی (ترس بافان، سلوفان، متالایز) کاربرد دارد.

شدت رنگ به عمق گودی روی سیلندر بستگی دارد. هرچه عمق آن بیشتر باشد، مرکب بیشتری می گیرد و در نتیجه شدت رنگ بیشتری ایجاد میکند. این گودی ها روی سیلندر هلیوگراور، به صورت نقاط جداگانه (سل) است. اگر در این روش سطح تنپلات یک دست و پیوسته روی سیلندر قرار گیرد، مرکب از آن می ریزد و یا به اصطلاح شره میکند. در چاپ هلیو حتی حروف بسیار نازک نیز به صورت ترام چاپ می شوند. بهترین مشخصه تشخیص این روش چاپی این است که کناره های حروف ریز ذره بین به صورت رنجه دارد دیده می شوند لبه آن ها ناصاف است.

چند تعریف چاپ گراور

۱. سیستم چاپ گراور از جمله روش های چاپ گود است. روشی مناسب برای چاپ با کیفیت بسیار بالا که قادر است تصاویری با سایه روشن های به هم پیوسته درست همانطور که در یک تصویر عکاسی شده دیده می شود را به وجود آورد.
۲. در روش صنعتی گراور رول موسوم به روتو گراور از سیلندر های فلزی ( از جنس مس ) استفاده می کنند که تصاویر بصورت حفره های ذره بینی ( و البته معکوس ) بر روی آنها گود شده اند.
۳. این سیلندر ها با استفاده از روش های آنالوگ ( مکانیکی – شیمیایی و فتو شیمیایی) یا روش های دیجیتالی گود شده و ساخته می شوند.

موارد استفاده از چاپ هلیو گراور

الف : در حالت رول : انواع بسته بندی ، و چاپ جعبه و مجلات و برچسب ها با کیفیت بالا. مناسب برای چاپ مجلات و چاپ کاتالوگ و چا با تیراژ بسیار بالا ( مانند مجله نشنال جئو گرافیک ) ، لفاف های بسته بندی دیوار پوش و کف پوش ها ، پرده های زینتی ، فیلم های چند لایه پلیمری و کلا سطوح با عرض بالا.
ب: در حالت ورقی : مناسب برای کارهای با تیراژ محدود و کیفیت بالا همچون انواع اوراق بهادار مثل تمبر ، اوراق سهام و برخی اوراق تبلیغاتی. حفره های گود : اثر چاپی در روش گراور با انتقال مرکب از درون حفره هایی است که بر روی سیلندرهای مسی حک شده اند. این حفره ها شکل های مختلفی دارند( مربع ، دایره ، بیضی) .

اما از لحاظ اندازه دهانه و عمق به ۳ دسته تقسیم می شوند:
۱ – حفرهایی که اندازه دهانه و عمق متغیر دارند.
۲ – حفره هایی که اندازه دهانه برابر و لی عمق متغیر دارند.
۳ – حفره هایی که عمق برابر ولی اندازه دهانه متغیر دارند.

•  تعداد حفره ها گاه در ۱ اینچ مربع به ۲۲/۵۰۰ ( ۲۲/۵۰۰ نقطه در ۲/۵۴ سانتی متر) می رسد.
• تفاوت بین اندازه دهانه و عمق حفره ها باعث به وجود آمدن سایه روشن ها و چاپ شدن تراکم های متفاوتی از تصویر می شود.
•  یک حفره با دهانه بزرگ تر یا عمق بیشتر قادر است تا میزان مرکب بیشتری را در خود جای داده و فضای بزرگ تر یا رنگی تیره تر از تصویر در حال چاپ را ایجاد کند.
• قسمت هایی از سیلندر که فاقد هر گونه حفره ای هستند در واقع بخش های بدون تصویر خواهند بود.
• حفره های با اندازه دهانه و عمق برابر در گذشته بیشتر استفاده می شدند.
• حفره های نوع دو و سه هم امروزه کاربرد دارند. با استفاده ار این حفره ها انعطاف بیشتری برای رسیدن به کیفیت چاپ بالا با در نظر گرفتن سطوح مختلف چاپ شونده به وجود می آید.
• برای چاپ روی لفاف های بسته بندی بیشتر از حفره های با دهانه برابر و عمق متغیر استفاده می شود.
• برای چاپ های با کیفیت بالا از حفره های با دهانه و عمق متغیر استفاده می کنند.
• تصاویر چاپ شده با روش گراور به دلیل بالا بودن تعداد نقاط چاپی روی سیلندر یا همان حفره ها از کیفیت بالا یی بر خور دارند . البته سیلندر و روشی که برای حکاکی آن بکار می رود تعیین کننده ترین قسمت کار است.
• یکی از ایرادات استفاده ار روش گراور مربوط به چاپ حروف است . گرچه حروف چاپ شده با این روش خوب هستند اما نسبت به حروفی که با دیگر روش های چاپی مانند افست به وجود می آیند قابل مقایسه نیستند . در واقع حروف چاپ شده در روش گراور به خاطر تبدیل شدن حروف به حفره ها ی چاپی همانند حروف چاپ شده با افست واضح و تیز و صاف نیستند .

  فرآیند چاپ هلیو گراور

  • به دلیل هزینه بالای ساخت سیلندر، روش گراور صرفا برای کارهای با تیراژ بالا و کارهای رول صرفه اقتصادی دارد. همانطور که گفتیم به روش چاپ گراور بصورت رول روتو گراور گفته می شود.
  • در این روش برای مقاوم کردن سیلندر ها در چاپ های با تیراژ بالا سیلندرها با استفاده از فلز کروم آب داده می شوند. در این حال وقتی در طی فرآیند چاپ لایه کروم کشیده شده روی سیلندر در حال از بین رفتن بود دوباره سیلندر را آب کروم می دهند.

  مراحل چاپ هلیو گراور

  ۱ – فرو رفتن سیلندر به داخل مخزن مرکب دستگاه و چرخیدن آن درون مخزن و پر شدن حفره ها با مرکب روان و رقیق.
  ۲ – تماس سطح سیلندر با یک تیغه استیلی به نام تیغه « داکتر بلید » و گرفته شدن مرکب اضافی سظح سیلندر و باقی ماندن مرکب درون حفره ها.
  ۳ – قرار گرفتن سطح چاپ شونده بین سیلندر گراور و سیلندر فشار دهنده دستگاه و انتقال مستقیم مرکب از دورن حفره ها بر روی سطح چاپ شونده .

  • با توجه به ضخامت و غلظت پایین مرکب منتقل شده بر روی سطح چاپ شونده رنگ مایه های بدست آمده در چاپ گراور با رنگ مایه های دیگر روش های چاپی متفاوت است. بنابراین به جای استفاده از مرکب های سایان، ماژنتا ، زرد و مشکی (CMYK)معمول از مرکب های قرمز ، آبی و زرد و مشکی در آن استفاده می کنند.
  • در مجموع استانداردهای مشخصی برای استفاده از انواع مرکب و اندازه حروف چاپی برای چاپ سطوح مختلف چاپی وجود دارند.
  • روش گراور یک روش مستقیم ( direct) چاپی است ( یعنی تصاویر به صورت مستقیم از روی سیلندر به روی سطح چاپ شونده منتقل می شوند) به همین دلیل در دستگاه های روتو گراور نیازی به استفاده از روش های کنترل مخزن مرکب نیست پس می توان کیفیت را در این روش به خوبی کنترل کرد و سرعت چاپ را بالا برد. در برخی موارد سرعت چاپ دستگاه می تواند به حدودا ۹۰۰ متر در دقیقه برسد.

  محاسن چاپ گراور

  • کیفیت بالا
  •  سرعت بالا
  • قابلیت چاپ نزدیک به تصاویر سایه روشن پیوسته
  • رنگ سیاه پرمایه
  • قابلیت چاپ حتی بر روی سطوح چاپ با کیفیت پایین
  • صرقه اقتصادی بالا در چاپ های با تیراژ بالا
  • سرعت بالای چاپ بعد از فرآیند آماده سازی سیلندر

  معایب چاپ گراور

  • چاپ شدن حروف به صورت نقطه سایه ( ترامه )
  • استفاده از مرکب های وابسته به حلال
  • محدود بودن استفاده به چاپ های با تیراژ بالا
  • گران بودن اعمال اصلاحات و تغییرات بر روی سیلندر ساخته شده و ترجیح ساخت سیلندر مجدد در این حالت
  • نمونه گیری بسیار گرا

  چاپ هلیوگراور چیست ؟

  سیستم چاپ هلیوگراور و یا چاپ گود یکى از بهترین سیستم هاى چاپ در دنیا محسوب مى شود. هلیوگراور(چاپ گود) عبارت است از: سیلندرهایى که طرح مورد نظر بر روى آن، به وسیلهٔ ماشین هاى لیزرى یا به وسیلهٔ شیمیایى به صورت گود ساخته مى شود. در عمل چاپ حفره ها و گودى هاى روى سیلندر پر از مرکب مى گردد و سطح سیلندر به وسیلهٔ تیغه دکتر بلید پاک و بعداً عمل چاپ انجام مى شود.
  آماده سازى چاپ گود که تکامل همان کنده کارى روى فلز است امروزه بسیار پیشرفت کرده است. شاید مؤثرترین پىشرفت هاى تکنولوژى پیش از چاپ در روش چاپ هلیوگراور به وقوع پیوسته باشد. چون امروزه مجموع اسکنر و کامپىوتر، اطلاعات مربوط به تفکیک رنگ و صفحهٔ لى آت شده، توسط لیزر روى سیلندر کپى مى شود و سیلندر رنگ هاى مختلف،، بدون کمترین خطا از این طریق ساخته مى شود. چاپ گود طریقه ای است که در حال پیشرفت کامل است. در حال حاضر در ایران ماشین های پیشرفته ای در حال کار است که با سیستم های کنترل انطباق که همان میزان کردن رنگ ها بر روی هم می باشد، سیستم کنترل غلظت مرکب بر روی آن ها نصب شده که می تواند حداکثر تا سرعت ۲۵۰ متر در دقیقه کار کند.

  تاریخچه چاپ هلیوگراور

  تاریخ چاپ هلیوگراور به سال ۱۳۰۰ میلادی، دوره رنسانس و کار هنرمندان ایتالیایی در آن زمان بر می گرده. اونچه این هنرمندان به آن مشغول بودند حکاکی‌های ظریفی بود که بر سطح نرم الواح مس و با دست صورت می‌گرفت.
  طرح ها در جایی که بر روی مس حکاکی می‌شدند، کانال‌ها یا حفره‌هایی را باقی می‌گذاشتند که مرکب رو به هنگام چاپ در خود نگاه می‌داشت.
  بنابراین اونچه که امروزه تحت عنوان اینتاگیلو یا چاپ گود می‌شناسیم ریشه‌ای ایتالیایی داره و به معنای چاپ از روی سطح یا طرح گود شده است.
  در این میان چاپ هلیوگراور اشاره به روش صنعتی چاپ گود داره که مختص چاپ‌های با تیراژ بسیار بالا است. به هر حال چاپ گراور در طول زمان پیشرفت و رواج بسیاری داشته تا جایی که به عنوان یک روش چاپی سریع و با کیفیت بسیار بالا، امروزه کاربردهای مختلفی داره.
  اولین لوح چاپ گود ( نه سیلندر گود) با روش عکاسی در حدود سال ۱۸۱۴ توسط جوزف نیکفور نیپکه ابداع شد. ایشون روش خودشون رو هلیوگرافی نامید روشی که در اون گراور مسی برای چاپ به دستگاه بسته می‌شد.
  بعدها فاکس تابلوت روش نیپکه را تصحیح کرد و نخستین فیلم نگاتیو رو برای ساخت لوح به روش هلیوگرافی افزود. اما شخصی که به عنوان مخترع چاپ پیشرفته گراور شناخته شده کارل کلیف هست.
  کلیف کارش را با اسید کاری گراور حساس به نور و عکاسی شده در ۱۸۷۵ شروع کرد. او سرانجام در سال ۱۸۷۹ روش هلیوگرافی خودش رو تکمیل کرده و اون را در انجمن عکاسی وین معرفی کرد. البته نسخه‌های چاپی کلیف نمونه‌هایی با کیفیت بسیار بالا بود که نظر مجموعه داران آثار هنری را جلب می‌کرد با این حال روش کلیف در ابتدا از محدوده شهر وین بیرون نرفت زیرا نمی‌خواست اسرار کار خودش رو افشا کنه.
  به هر ترتیب سرانجام زمانی که روش خودش رو به فروش رسوند پرده از اسرار خود برداشت، اما تا هنگام مرگ در سال ۱۹۲۶ روش خودش رو ارتقا داد. « انقلابی ترین حرکت او تبدیل چاپ گود از روی گراور مسطح به چاپ از روی سیلندر بود. او نخستین ماله یا تیغه بلید را در روش گود ابداع و حتی نخستین سیستم چاپ رنگی گود با دستگاه رول را طراحی کرد. او بدین ترتیب اصطلاح سیستم چاپ رتوگراور از روی سیلندر را رواج داد.»
  بعد از آنکه کلیف اسرار کار خود را فاش کرد، دیگران به روش رتوگرار روی آوردن و طراحی تجهیزات برای این روش شروع شد. با آغاز قرن بیستم رتوگراور به عنوان روشی برای چاپ‌های ظریف و با کیفیت در همه جا رواج یافت.
  در دهه ۱۹۲۰ دستگاه‌های چاپ عظیم چهار و پنج رنگ وارد روش گراور شدند و انواع کارت پستال، تقویم، کتاب‌های هنری و حتی مجلات بصورت تمام رنگی با اونها چاپ شد. هلیوگرام یا همان روتوگراور، سیستم چاپ گود است با کیفیتی بسیار نزدیک به چاپ افست.
  هرچند مراحل آماده سازی این نوع چاپ بسیار گرانتر از انواع دیگر، چاپ چون افست و چاپ فلکسو می باشد. اما برای چاپ ایده آل به شکل رول بر روی BOPP و موادی از این قبیل، بهترین انتخاب محسوب می شود. بخصوص اینکه مصرف لفاف هایی از این نوع برای کارخانجات تولیدی همیشگی و با تیراژ بالا باشد.
  دلیل آن هم این است که با سیلندر تهیه شده، می توان در تیراژ میلیونی چاپ کرد در حالی که در روش افست برای تیراژهای بالا بایستس زینک های مجدد تهیه کرد.
  چاپ هلیوگراور دارای دستگاههای بسیار بزرگ و دارای بیشترین سرعت چاپ در صنعت چاپ می باشد که توانائی چاپ با بالاترین کیفیت و ارزانترین قیمت چاپ در دنیا همچنین توانایی چاپ بصورت رول تا عرضهای متفاوت و چاپ چندین رنگ بصورت همزمان را دارا میباشد چاپ بر روی میکرونهای کم و بالا را به راحتی انجام می دهد ومحدودیتی در جنس مواد چاپ شونده ندارد .

  اولین لوح چاپ گود (نه سیلندر گود) با روش عکاسی در حدود سال ۱۸۱۴ توسط جوزف نیکتور تیکه ابداع شد. وی روش خود را هلیوگرافی نامید. روشی که در آن گراور مسی برای چاپ به دستگاه بسته می شد. بعدها فاکس تابلوت روش نیپکه را تصحیح کرد و نخستین فیلم نگاتیو را برای ساخت لوح به روش هلیوگرافی افزود. اما شخصی که به عنوان مخترع چاه پیشرفته گراور شناخته شده کارل گلیف هست. کالیف کارش را با اسید کاری گراور حساس به شور و عکاسی شده در ۱۸۷۵ شروع کرد او سرانجام در سال ۱۸۷۹ روش هلیوگرافی خود را تکمیل کرده و آن را در انجمن عکاسی وین معرفی کرد.
  البته نسخه های چاپی کلیف نمونه هایی با کیفیت بسیار بالا بود که نظر مجموعه داران آثار هنری را جلب می کرد با این حال روش کلیف در ابتدا از محدوده شهر وین بیرون نرفت را نمی خواست اسرار کار خودش رو افشا کند. به هر ترتیب سر انجام زمانی که روش خودش رو به فروش رساند پرده از اسرار خود برداشت، او تا هنگام مرگ در سال ۱۹۲۶ روش خود رو ارتقا داد. (انقلابی ترین حرکت او تبدیل چاپ گود از روی گراور مسطح به چاپ از روی سیلندر بود. او نخستين ماله یا تیغه بلید را در روش گود ابداع و حتی نخستین سیستم چاپ رنگی گود با دستگاه رول را طراحی کرد. او بدین ترتیب اصطلاح سیستم چاپ رتوگراور از روی سیلندر را رواج داد).
  بعد از آنکه کیف اسرار کار خود را فاش کرد، دیگران به روش رتوگراور روی آوردن و طراحی تجهیزات برای این روش شروع شد. با آغاز قرن بیستم رتوگراور به عنوان روشی برای چاپ های ظریف و با کیفیت در همه جا رواج یافت. در دهه ۱۹۲۰ دستگاه های چاپ عظیم چهار و پنج رنگ وارد روش گراور شدند و انواع کارت پستال، تقویم رومیزی، کتاب های هنری و چاپ کاتالوگ و تقویم دیواری و حتی مجلات به صورت تمام رنگی با آنها چاپ شد. هلیوگرام یا همان روتوگراور، سیستم چاپ گود است با کیفیتی بسیار نزدیک به چاپ افست.
  هر چند مراحل آماده سازی این نوع چاپ بسیار گرانتر از انواع دیگر، چاپ چون چاپ افست و چاپ فلکسو می باشد اما برای چاپ ایده آل به شکل رول بر روی BOPP و موادی از این قبیل، بهترین انتخاب محسوب می شود. بخصوص اینکه مصرف لفاف هایی از این نوع برای کارخانجات تولیدی همیشگی و با تیراژ بالا باشد. دلیل آن هم این است که با سیلندر تهیه شده، می توان در تیراژ میلیونی چاپ کرد در حالیکه در روش افستب برای تیراژ های بالا بایستی زینک مجدد تهیه کرد.
  چاپ هلیو دارای دستگاه های بسیار بزرگ و دارای بیشترین سرعت چاپ در صنعت چاپ می باشد که توانایی چاپ با بالاترین کیفیت و ارزانترین قیمت چاپ در دنیا، همچنین توانایی چاپ به صورت رول تا عرض های متفاوت و چاپ چندین رنگ به صورت همزمان را دارا می باشد، چاپ بر روی میکرون های کم و بالا را به راحتی انجام می دهد، و محدودیتی در جنس مواد چاپ شونده ندارد.
  سیستم چاپ گراور از جمله روش های چاپ گود است، روشی مناسب برای چاپ با کیفیت بسیار بالا که قادر است تصاویری با سایه روشن های به هم پیوسته درست همانطور که در پی تصویر عکاسی شده دیده می شود را به وجود آورد.
  در روش صنعتی گراور رول موسوم به روتوگراور از سیلندر های فلزی (از جنس مس) استفاده می کنند که تصاویر به صورت حفره های ذره بینی (و البته معکوس) بر روی آنها گود شده اند.
  این سیلندرها با استفاده از روش های آنالوگ (مکانیکی – شیمیایی و فتوشیمیایی) با روش های دیجیتالی گود شده ساخته میشوند.

  چاپ گراور (Gravure ) بیشتر برای چه کارهای استفاده می شود؟

  این روش چاپی بیشتر باری چاپ کارهای تیراژ بالا و انواع محصولات چاپ بسته بندی مورد استفاده قرار می گیرد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

  • چاپ کاتالوگ و مجله
  • انواع بسته بندی های انعطاف پذیر و از جمله بسته بندی انواع شیرینی و شکلات
  • جعبه های مقوایی، کارتن های نگهداری مایعات و پاکت های سیگار
  • تمبرهای پستی
  • پوشش های زینتی ( مثل کاغذ دیواری و روکش های طرح چوب )

   

  سیستم های چاپ گراور به چه صورت عمل می کند؟

  گراور یکی از فرآیند چاپی گود است. بدین صورت که تصویر با استفاده از خانه های گود روی حامل تصویر (سیلندر) شکل می گیرد. مرکب حفره های گود روی سیلندر را پر کرده و تیغه داکتر بلید مرکب اضافی را از روی نواحی بدون تصویر پاک می کند. سپس بستر چاپ شونده با فشار با سطح سیلندر تماس داده شده و تحت این فشار مرکب از داخل حفره ها خالی شده و به بستر چاپ شونده منتقل می شود.