دیسک - ابزاری مسطح و گرد برای ذخیره داده ی کامپیوتری سه نوع دیسک عمده وجود دارد: دیسکهای مغناطیسی ، دیسکهای سخت ، و دیسکهای نوری ( که CD-ROM ها همگانی ترین نو آنها هستند ) دیسک ها از پلاستیک قابل انعطاف باروکش اکسید آهن ساخته شده اند اطلاعات به وسیله ی مغناطیسه کردن پوشش اکسید آهن در مکانهای خاصی ضبط می شود اگر دیسک را نزدیک یک محیط مغناطیسی مانند موتور الکتریکی قرار دهیم ، اطلاعات آن پاک می شود اکسید مغناطیسی مانند موتور الکتریکی قرار دهیم ، اطلاعات آن پاک می شود اکسید آهن روی دیسک ، دارای ذرات بسیار مغناطیسی است اطلاعات به وسیله ی مغناطیسه شدن این ذرات ، بر روی دیسک ذخیره می شود نوک خواندن - نوشتن دیسک که درسطح دیسک حرکت می کند ، می تواند هم میدان مغناطیسی برای مغناطیسه کردن ذرات را به وجود آورد ، و هم میدان مغناطیسی ذرات مغناطیسه شده را تشخیص دهد ارقام دودویی 1 0 با تغییر جهت عمل مغناطیسی کردن نشان داده می شوند داده های روی دیسک در چندین دایره ی هم مرکز به نام « شیار » ذخیره می شوند هر شیار چندین « قطاع » تقسیم شده که کوچکترین واحد قابل انتقال به حافظه ی کامپیوتر در یک مرحله است روی دسته ی دیسکهای دو طرفه یا چند لایه ، مجموعه ای از شیارها که مکانهای یکسانی در لایه های متفاوت دارند ، به نام « سیلندر » وجود دارد دایرکتوری یک دیسک ، محل مخصوصی است که کامپیوتر در آن نامها و محل تمام فایلهای روی دیسک را ضبط می کند ، در اکثر سیستمهای عامل ، مانند UNIX , MS-DOS ، کاربر می تواند چندین دایرکتوری را بر روی یک دیسک واحد ایجاد کند یک دیسک قبل از استفاده ، باید قالب بندی ( فرمت ) شود قالب بندی دیسک فرایندی است که به وسیله ی آن شیارها و قطاع ها به طور مغناطیسی علامت خورده و دایرکتوری اصلی دیسکت ساخته می شود دیسکت های کامپیوترهای سازگار با PC ، معمولا ً هنگام فروش قالب بندی نشده اند « دیسک های سخت » مانند دیسکت ها هستند ، با این تفاوت که اکسید آهن بر روی دیسکهای سخت آلومینیومی پوشش داده شده است معمولاً در یک دیسک واحد ، چندین لایه وجود دارد ، و کل دستگاه به طور دائم در کامپیوتر نصب می شود اکثر دیسکهای سخت ، ظرفیتی از 100 تا ده ها گیگابایت ( معادل صدها دیسکت ) دارند « دیسکهای نوری » اطلاعات را به وسیله ی تاباندن نور لیزر به سطح یک وسیله ی پلاستیکی شفاف ذخیره می کنند یک دیسکت نوری حدود 10 برابر بیشتر از دیک مغناطیسی هم ظرفیت خود اطلاعات را ذخیره می کند ، اما نمی تواند پاک شود ( برخی از انواع دیسکهای نوری ، خواندنی - نوشتنی هستند ) معمولاً دیسکهای نوری برای فایلهای اطلاعاتی بزرگی به کار می روند که بیشتر خوانده می شوند و به ندرت تغییر می کنند نگاه کنید به WORM ; CD-ROM ، گروه دیسک ، دیسک - گرده ، صفحه هالتر
disk
زمان دسترسی دیسک ، [زمان دستیابی به دیسک] نگاه کنید به access time
disk access time
بافر دیسک ؛ میانگیر دیسک ، [میانگیر دیسک] مقدار کمی از حافظه که برای ذخیره داده های خوانده شده از دیسک و یا در شرف نوشته شدن روی دیسک ، مورد استفاده قرار میگیرد از آن جایی که ابزارهای دیسکی در مقایسه با CPU کند هستند ، دستیابی به دیسک فقط برای یک یا دو بایت از داده ها مقرون به صرفه نیست به همین دلیل ، در هر عملیات خواندن ، تکه بزرگی از داده ها از روی دیسک خوانده شده و در میانگیر مربوطه ذخیره میگردد وقتی برنامه به اطلاعاتی احتیاج داشته باشد ، از میانگیر کپی میکند مشابه این تکنیک را نیز میتوان برای نوشتن داده ها روی دیسک به کار برد بدین ترتیب که وقتی برنامه ، اطلاعاتی برای ذخیره شدن روی دیسک دارد ، آن را در حافظه مربوط به میانگیر دیسک مینویسد پس از پر شدن این میانگیر ، کل محتویات آن در طی یک عملیات نوشتن به روی دیسک منتقل میگردد
disk buffer
نهانگاه دیسک ، [نهانگاه دیسک] بخشی از حافظه با دستیابی مستقیم کامپیوتر که برای نگهداری موقت اطلاعات خوانده شده از روی دیسک ، مورد استفاده قرار میگیرد نهانگاه دیسکی ، برخلاف دیسک RAM نمیتواند کل فایلها را در خود نگه دارد به جای این ، اطلاعات اخیر خوانده شده از روی دیسک یا نوشته شده روی آن را در خود جای میدهد به عنوان مثال ، ممکن است برنامه ای ملزم شود که بخشی از فایل برنامه ای خود یا بخشهای ثابتی از یک فایل داده ای را مکررا بخواند در این صورت اگر اطلاعات مورد نیاز آن برنامه در نهانگاه دیسک باشد ، سرعت دستیابی به آنها بسیار سریعتر از مراجعه به دیسک و انجام عملیات مکانیکی خواندن خواهد بود مقایسه کنید با ; disk buffer نیز نگاه کنید به cache
disk cache
کارتریج دیسکی ، [کارتریج دیسکی] یک دیسک قابل جابجایی که در محفظه ای مقاوم محصور شده است این نوع کارتریجها به وسیله انواع خاصی از دیسک گردانهای دیسک سخت و ابزار مشابه مانند واحدهای ذخیره سازی خارجی بنام جعبه برنولی مورد استفاده قرار میگیرند