چاپ هلیوگراور و کاربرد آن در صنعت

چاپ هلیوگراور که با نام چاپ گود یا روتوگرام نیز شناخته می‌شود یکی از روش‌های پر کاربرد چاپ در بخش تولید صنعتی و هنری است. همانطور که از نام آن پیداست در این روش حروف و تصاویر روی فرم چاپ به صورت گود نقش می‌بندند از این رو می‌توان آن را گونه‌ای از چاپ‌های برجسته نیز به حساب آورد. 

اگر نمی‌دانید چاپ هلیوگراور چیست و چه کاربردی دارد یا در چه مواردی می‌توانید از آن استفاده کنید، با چاپخانه جنگل تا پایان این مقاله همراه باشید.

چاپ گراور چیست؟

چاپ هلیو یا چاپ گراور از جمله روش‌های چاپ گود است. در چاپ با این روش می‌توان تصاویری با کیفیت بسیار بالا که شباهت زیادی به یک تصویر عکاسی دارد، به چاپ رسانید. در این روش حروف و تصاویر روی فرم چاپ به صورت گود نقش می‌بندند و تصاویر دارای سایه روشن‌های به هم پیوسته هستند. در چاپ هیلوگراور صنعتی از سیلندر‌های فلزی با جنس مس یا چدن استفاده می‌شود. تصاویر به صورت معکوس با حفره‌های بسیار کوچک روی این سیلندرهای فلزی به صورت گود قرار می‌گیرد و سپس روی فرم چاپ منتقل می‌شود. به روش صنعتی گراور، روتوگراور نیز می گویند. با توجه به کیفیت بالای این نوع از چاپ معمولاً از کاغذ گلاسه استفاده می‌شود تا تصاویر جذاب‌تر به نظر برسد. برای مثال مجله نشنال جئوگرافیک با این روش به چاپ می‌رسد.

ویژگی‌های چاپ هلیو

در چاپ هلیوگراور طرح مورد نظر به تفکیک رنگ روی کلیشه‌های فلزی استوانه‌ای شکلی از جنس چدن یا مس حک می‌شود. با توجه به استفاده از کلیشه‌های فلزی چدنی یا مسی و هزینه نسبتاً بالای تولید این کلیشه‌ها، استفاده از این روش چاپ برای تیراژهای پایین به صرفه نیست. معمولاً از آن برای چاپ سطوح نایلونی یا کاغذهای گلاسه استفاده می‌شود.

میزان رنگ و شدت رنگ چاپ هلیو به عمق گودی روی کلیشه‌ها بستگی دارد. با افزایش عمق گودی‌ها، مرکب بیشتری مورد استفاده قرار می‌گیرد و شدت رنگ افزایش پیدا می‌کند. این موضوع به ایجاد سایه روشن یکپارچه کمک زیادی خواهد کرد اما استفاده از رنگ و مرکب را افزایش می‌دهد. یکی دیگر از ویژگی‌های چاپ هلیو این است که حروف به صورت ترام چاپ می‌شوند که این را می‌توان به عنوان یک عیب نیز در نظر گرفت. چاپ ترام باعث می‌شود کناره‌های حروف زیر ذره بین دارای لبه ناصاف و سایه باشند. در ادامه مزایا و معایب این روش چاپ را بررسی می‌کنیم.

مزایای چاپ هلیوگراور

از چاپ هلیوگراور برای تولید محصولات با کیفیت بالا استفاده می‌شود. معمولاً این نوع چاپ برای محصولاتی مانند کاتالوگ تبلیغاتی که نیاز به تصاویری با کیفیت دارند و دارای سایه روشن پیوسته هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش هیلوگراور در محصولاتی با تیراژ بالا (بیشتر از ۳۰۰۰۰ هزار) از لحاظ اقتصادی بسیار به صرفه خواهد بود و سرعت بالایی در چاپ دارد. به طور کلی استفاده از چاپ گراور مزایای زیر را به همراه دارد:

• کیفیت بالا
• سرعت بالا
• قابلیت چاپ تصاویر با کیفیت با سایه روشن پیوسته
• صرفه اقتصادی در تیراژهای بالا
• سرعت بالای چاپ بعد از فرآیند آماده سازی سیلندر

معایب چاپ هلیوگراور

مانند هر روش چاپ دیگری، هلیوگراور نیز معایبی دارد و نمی‌توان از آن برای چاپ هر نوع محصولی اضافه کرد. استفاده از مرکب‌های وابسته به حلال باعث سخت شدن کار با دستگاه‌های چاپ هلیوگراور می‌شود. از طرفی ساخت سیلندرهای فلزی از جنس مس برای چاپ‌های با تیراژ پایین به صرفه نیست و نمی‌توان از آن برای چاپ‌های محدود استفاده کرد. به طور کلی، هلیوگراور روش چاپ پر هزینه‌ای است. با اینکه می‌توان روی سطوح با کیفیت پایین نیز چاپ را انجام داد اما به دلیل کیفیت بالای چاپ مجبور به استفاده از کاغذهای گران هستید و معمولاً نمی‌توان از آن برای چاپ با کاغذ تحریر که کم هزینه‌تر از چاپ با کاغذ گلاسه است، استفاده کرد.

معایب چاپ هلیوگراور را می‌توان به شکل زیر خلاصه کرد:

• استفاده از مرکب‌های وابسته به حلال
• محدود بودن استفاده به چاپ‌های با تیراژ بالا
• گران بودن اصلاح و تغییرات روی سیلند ساخته شده و مجبور بودن به ساخت سیلندر جدید
• نمونه گیری پرهزینه
• چاپ شدن حروف به صورت نقطه سای

موارد استفاده از چاپ هلیو؛ کاربردهای چاپ هلیوگراور

به طور کلی از چاپ هلیوگراور به دو صورت رول و ورقی استفاده می‌شود. هر یک از این روش‌ها کاربردهای متفاوتی دارند. به طور کلی حالت رول مناسب چاپ‌های با تیراژ بالا مانند مجلات و کاتالوگ است و چاپ ورقی نیز برای چاپ‌های با تیراژ محدود اما کیفیت بالا مانند اوراق بهادار مورد استفاده قرار می‌گیرد. موارد زیر شامل کاربردهای هلیوگراور برای هر دو روش هستند:

کاربردهای چاپ گراور رول یا روتوگراور

از چاپ گراور رول یا روتوگراور برای چاپ محصولات زیر در تیراژ بالا و کیفیت عالی استفاده می‌شود:

• انواع بسته بندی انعطاف پذیر مانند انواع شیرینی و شکلات
• مجلات
• برچسب‌ها
• کاتالوگ‌ها
• لفاف‌های بسته بندی دیوار پوش و کف پوش
• فیلم‌های چند لایه پلیمری
• پوشش‌های زینتی (کاغذ دیواری، روکش‌های طرح چوب)
• جعبه‌های مقوایی (کارتن‌های نگهداری مایعات و پاکت‌های سیگار)

کاربردهای چاپ هلیوگراور ورقی

برای چاپ انواع محصولات زیر که دارای کیفیت بالا و تیراژ محدود هستند، از روش چاپ هلیو ورقی به جای چاپ گراور رول استفاده می‌شود:

• اوراق بهادار
• تمبر
• اوراق سهام
• اوراق تبلیغات

چاپ هلیوگراور چگونه انجام می‌شود؟

در چاپ هلیوگراور با استفاده از ماشین‌های لیزری یا مواد شیمیایی حفره‌هایی روی سیلندرهای چدنی و مسی ایجاد می‌شود که باعث گود شدن آن‌ها خواهد شد. این حفره‌ها در واقع همان طرح چاپ هستند که بر اساس شدت رنگ، عمق‌های متفاوتی دارنددر هنگام چاپ حفره‌ها و گودی‌های روی سیلندر از مرکب پر می‌شوند. تیغه دکتر بلید سطح سیلندر را از مرکب اضافه پاک می‌کند و سپس عمل چاپ انجام می‌گیرد. دستگاه‌های پیشرفته غلظت مرکب و عمق حفره‌ها را اندازه گیری می‌کنند تا از کیفیت چاپ مطمئن شوند. دستگاه‌های پیشرفته هلیوگراور امروزی می‌توانند با سرعت ۲۵۰ متر در دقیقه کار کنند.

مراحل چاپ گراور و تفاوت آن با چاپ افست

مراحل چاپ گراور با چاپ افست که برای چاپ کتاب مورد استفاده قرار می‌گیرد، کاملاً متفاوت است. برای چاپ کتاب با دستگاه گراور از ابعاد استاندارد کتاب استفاده می‌شود ولی در چاپ گراور اندازه سطوح دارای استاندارد خاصی نیست و در اکثر موارد از سطوحی با عرض بسیار زیاد استفاده می‌شود. از طرفی چاپ افست بسیار ساده‌تر از چاپ گراور است. به طور کلی می‌توان مراحل چاپ گراور را بعد از آماده سازی سیلندر به ۴ بخش زیر تقسیم کرد:

• فرو رفتن و چرخیدن کلیشه درون مخزن و پرشدن حفره‌ها با مرکب روان و رقیق
• گرفته شدن مرکب اضافی با استفاده از تیغه استیلی دکتر بلید
• قرار دادن سطح چاپ شونده بین سیلندر گراور و سطح فشار دهنده
• انتقال مستقیم مرکب از درون حفره‌ها به روی سطح چاپ شوند