تاریخچه باتیک در اندونزی

صنعت بافت و نساجی از جمله باتیک مهم‌ترین جنبه‌های زندگی در کشورهای آسیای جنوب شرقی محسوب می‌شد. در این میان جزایر اندونزی میراث غنی از انواع دست بافته‌ها و همچنین شیوه‌های اصلی و دستی رنگ‌آمیزی را دارا می‌باشد. اما این میراث در حال حاضر در معرض خطر قرار گرفته است زیرا از یک طرف صنعتگران جوان این رشته نمی‌توانند هنر سنتی و اصیل این رشته را با روش‌های خود تطبیق دهند و از طرف دیگر، توریست‌ها نیز به جهت خرید این محصول به قیمتی‌ ارزان‌تر، آنان را به استفاده از مواد نامرغوب و کم‌قیمیت ترغیب می‌کنند. در طول چند سال اخیر سازمانی به نام رشته‌های زندگی تعداد انگشت شماری از این هنرمندان آشنا به رنگرزی و تهیه پارچه‌های رنگین را جمع‌آوری نمود و توانست این هنر زیبا را تا حدی احیا کند. یکی از اهداف این سازمان‌ها این است که این صنعت به شکلی کاملا اصیل و سنتی برای آیندگان باقی بماند. در گذشته در اندونزی به‌صورت بسیار گسترده از هنر باتیک برای تهیه لباس مردانه و زنانه استفاده می‌شده و از استفاده از پیراهن باتیک توسط مقامات دولتی در مجالس رسمی امری الزامی بوده است.

در صنعت رنگرزی و تکنیک باتیک ابتدا راه و روش‌های گوناگونی در اندونزی استفاده می‌کردند و به ترتیب این روش‌ها با گذشت زمان پیشرفت می‌کرد و آنان را به راه‌های جدیدتری می‌رسیدند. گفته شده که یکی از روش‌های سنتی تهیه پارچه باتیک در اندونزی استفاده از موم آب شده عسل بوده که به منظور ماده مقاوم جهت غیر قابل نفوذ کردن پارچه و رنگرزی استفاده می‌شده است.

روش دیگری که صنعتگران هنرمند جاوه استفاده می‌کردند این بود که که برگ موز را در سود رقیق می‌ریختند و مایع چسبناکی را که به دست می‌آمد با ماسه نرم یا خاک رس مخلوط می‌کردند و آن‌گاه به‌وسیله قلم‌‌های مخصوص یا ابزار دیگری آن ماده مقاوم به عنوان جوهر استفاده و نقوش دلخواه را بر روی ابریشم خام نقاشی می‌کردند و از آن‌جا پس از رنگ‌آمیزی و شستشوی پارچه نقاطی که قبلا به‌وسیله ماده مقاوم پوشانیده شده بود سفید باقی می‌ماند و چنان‌چه صنعتگر قصد رنگ‌آمیزی دوباره یا چندباره قسمت‌های سفید می‌کرد و با تکرار این عمل پارچه نقش‌های رنگین متنوعی به خود می‌گرفت. مدتی گذشت تا آن‌ها به روش نسبتا کامل‌تری دست یافتند در این هنگام از صمغ و موم استفاده می‌کردند، به این ترتیب که هر دو طرف پارچه را به صمغ یا موم می‌پوشانیدند بعد با یک ابزار تراش جای نقشه موردنظر را می‌تراشیدند. در اثر تراش، صمغ یا موم از پارچه جدا می‌شد و چون اثری از موم یا صمغ بر زمینه پارچه باقی نمی‎ماند آن را رنگرزی می‌کردند. بعد از خشک کردن پارچه که جاهای تراشیده شده رنگ گرفته بود، دوباره جاهای رنگ شده لازم را با صمغ یا موم می‌گرفتند و باز جای دیگر را می‌تراشیدند، برای رنگ بعدی و همچنین چندبار رنگ کردن این کار را ادامه می‌دادند تا نقشه مورد علاقه به‌دست بیاید و سپس پارچه را برای بار نهایی می‌شستند.

باتیک جاوه از دیر زمان تا به حال در تمام دنیا مشهور بوده و طرح‌های این پارچه به عبارتی حالت کلاسیکی دارد، مانند انواع گل‌ها، پرندگان، حیوانات اهلی و وحشی به‌طور انبوه در فرم‌هایی با اشکال هندسی منقوش شده است. در حال حاضر پارچه‌هایی که با این تکنیک در اندونزی و جاوه تولید می‌شود بسیار استادانه صورت‌ می‌گیرد و پارچه‌های بسیار نفیسی تولید می‌گردد که ارزش هنری و اقتصادی بالایی دارند.

نظرات

Captcha